Wykopy pod fundamenty – jak wykonać?

Choć wykonanie wykopów pod fundamenty wydaje się być czynnością mało skomplikowaną, to w rzeczywistości jest to proces, w którym nietrudno o fatalnie skutkujące błędy. Ewentualne nieprawidłowości należy usuwać na bieżąco, bo w przeciwnym razie budynek zostanie źle posadowiony, w efekcie czego może nierównomiernie osiadać, pękać lub podmakać. Spore ułatwienie przynosi wcześniejsze przeprowadzenie badań geotechnicznych, które choć nie są obowiązkowe, to zdecydowanie pomagają w podjęciu prawidłowych decyzji i wdrożeniu najbardziej opłacalnych rozwiązań.

Wykopy pod fundament – wytyczenie obrysu budynku

O usytuowaniu budynku na działce decyduje projekt. Wytyczenia obrysu domu dokonuje zaś geodeta, który swoje działania potwierdza wpisem do dziennika budowy. Wytyczenie polega na wyznaczeniu zewnętrznych krawędzi lub osi ścian, czyi linii, wzdłuż których przebiegać będą wykopy.

Szerokość i głębokość wykopów powinna odpowiadać założeniom projektowym. O wartościach tych decyduje rodzaj gruntu, głębokość jego przemarzania, głębokość posadowienia budynku oraz sposób planowanego fundamentowania (ławy wylewane w deskowaniu lub bezpośrednio w gruncie). Przyspieszenie i ułatwienie prac czasami może przynosić wykorzystanie koparki. Są jednak i takie sytuacje, w których trzeba pracować ręcznie (z użyciem tradycyjnej łopaty).

Wykopy z całkowitym usunięciem gruntu pod obrysem budynku

To najbardziej pracochłonny typ wykopów, ale też czasami konieczny w realizacji – zwłaszcza przy gruntach sypkich i słabo zagęszczonych. Takie wykopy przeważnie prowadzi się koparką mechaniczną (koszt jej wynajęcia to około 100 zł/h). Dzięki koparce wykop powstaje w zaledwie kilka godzin. Jednak grunt z samego dna wykopu (ostatnie 10 – 15 cm) zaleca się wybierać ręcznie (w celu zachowania prawidłowej głębokości).

W przygotowanym pod całym obrysem budynku wykopie układa się tzw. chudy beton i dopiero wytycza ławy oraz ustawia ich deskowanie i zbrojenie podłużne. Chudym betonem lub piaskiem stabilizowanym cementem uzupełnia się również wszystkie miejsca wykopane głębiej niż poziom posadowienia budynku (wykopy przekopane). Grunt rodzimy ułożony bez zagęszczenia nie nadaje się do tego celu.

Wykopy z usunięciem gruntu w miejscu ław wylewanych w deskowaniu

Wykopy tego typu są mniej pracochłonne i w praktyce częściej wykonywane. Grunt wybiera się jedynie w miejscu planowanego występowania ław fundamentowych. Dno wykopu pod ławy powinno być wypoziomowane, aby następnie móc prawidłowo ułożyć na nim zbrojenie. Należy też pamiętać, aby szerokość rowów pod ławy była odpowiednio większa. W tych miejscach musi się bowiem zmieścić deskowanie.

Grunt pozostały po wykopach można opcjonalnie wywieźć poza teren budowy. Przeważnie jednak wykorzystuje się go do obsypania ław, wyrównania i zagęszczenia obszaru wewnątrz ścian fundamentowych itp.

Wykopy z usunięciem gruntu pod ławy wylewane bez deskowania

W niektórych sytuacjach możliwe jest wylanie ław fundamentowych pod dom bezpośrednio w gruncie (bez deskowania). Wtedy wykopy wykonuje się ręcznie, na ich dnie wykłada się folię, wykonuje zbrojenie i betonuje. Folia jest tu kluczowa, ponieważ to ona umożliwia stabilne związanie świeżej mieszanki betonowej. Należy jednak pamiętać, że takie fundamentowanie dopuszczalne jest jedynie przy sprzyjających warunkach gruntowych (na gruntach spoistych i nieobsypujących się).

Górna część wykopów pod ławy wylewane bez deskowania sięga tylko do wierzchu ław. Jednocześnie wykop od góry powinien być z jednej strony nieco szerszy. Ułatwi to swobodne wykonywanie ścian fundamentowych.

Uwaga!

Ziemi wybranej z wykopu nie należy składować w jego bezpośrednim sąsiedztwie, ponieważ może to skutkować obsunięciem gruntu i degradacją terenu przygotowywanego pod fundament. Przy głębokości wykopów pod fundamenty powyżej 1 m stosuje się rozparcie. W wielu przypadkach konieczne jest także dodatkowe zabezpieczenie krawędzi wykopu – szczególnie przy ostrych skarpach.

Wykop pod fundament musi mieć odpowiednie wymiary oraz zachowane kąty w narożnikach i poziom na dnie. Parametry te należy dokładnie sprawdzić jeszcze przed przystąpieniem do betonowania. Służą do tego rozciągane w wykopach sznury oraz pion murarski i poziomica.