Budujemy fundamenty, czyli jak zaplanować właściwą podstawę domu

Jaki rodzaj fundamentu wybrać?

Wybór rodzaju fundamentu będzie zależeć od panujących na działce warunków gruntowych oraz od tego, jakie wymagania nośne powinien mieć sam dom. Warunki gruntowe sprawdza się specjalnymi badaniami (koszt zaczyna się od 500 zł, a kończy nawet na 1200 zł). Takie badanie nie jest obowiązkowe, ale lepiej być przezornym, gdy chodzi o tak poważną inwestycję, jak budowa domu. A jakie są rodzaje fundamentów? Zobacz poniżej.

1. Do najczęściej wybieranego typu fundamentów należą ławy fundamentowe. To rozwiązanie bardzo bezpieczne i zarazem ekonomiczne. Koszty ich budowy mogą być nawet 10 razy niższy w porównaniu do fundamentów na palach lub studniach.

2. Innym, mniej popularnym typem fundamentów, są płyty fundamentowe. Stosuje się je zwykle na słabych gruntach. Płyta pełni tutaj rolę nie tylko fundamentu, ale i podłogi pierwszej kondygnacji.

3. Kolejny rodzaj to fundamenty na palach, które wykonuje się zwykle na słabym lub ruchomym gruncie. Pale należy wbijać w odstępach 50-80 cm. Na palach z kolei montuje się zbrojenie oraz zalewa całość betonem. Ten rodzaj fundamentów należy do najdroższych rozwiązań.

4. Ostatni z możliwych typów fundamentów pod dom jednorodzinny, stanowi fundament na studniach. Jest stosowany wtedy, gdy grunt nośny osadzony jest ok. 2-3 m poniżej poziomu zerowego. Taki fundament buduje się na studniach kopalnych – w ich wnętrzach umieszcza się zbrojenie, które następnie łączy się ze zbrojeniem ław i zalewa betonem.

Jak zbudować fundamenty? Instrukcja krok po kroku

Jako że najbardziej popularne i najtańsze w budowie są ławy fundamentowe, niżej przedstawimy instrukcję budowy właśnie tego rodzaju podstawy pod dom. W instrukcji uwzględniamy również podstawowe koszty.

Krok 1: Wykonujemy wykop fundamentów

Pierwszy etap obejmuje wykonanie zarysu przyszłego domu. Etap ten rozpoczynamy od usunięcia humusu (jego grubość zwykle ma ok. 30 cm). Grunt pod fundament musi być dobrze oczyszczony i wyrównany. Ten etap możemy wykonać samodzielnie, jeśli zależy nam na obniżeniu kosztów budowy.

Krok 2: Wytyczenie miejsca ścian fundamentowych

Ten etap musi wykonać geodeta, który wyznaczy punkty narożne domu i raper. Po pomiarach geodeta powinien dokonać wpisu do dziennika budowy. Koszt wytyczenia ścian fundamentowych przez geodetę jest zależny od liczby wyznaczonych punktów i oscyluje zwykle na poziomie 400-600 zł.

Krok 3: Wytyczenie ścian narożnikowych i punktów w wykopie

Na tym etapie należy wbić paliki, zachowując odstęp od wykopu ok. 0,5 m. Następnie do osadzonych palików należy przymocować poziome deski. Na powstałej w ten sposób konstrukcji przytwierdzamy ławy drutowe (np. z drutu wiązałkowego). Punkty, w których druty się przecinają, wyznaczają narożnikowe ściany fundamentowe.

Kolejny krok to wykonanie punktów w wykopie – ich lokalizacja jest zależna od wcześniej zbudowanych ław drutowych.

Krok 4: Wykonanie wykopu pod fundament

Wykop możemy wykonać ręcznie lub z pomocą maszyn. Głębokość wykopu musi być adekwatna do tego, jaką głębokość górną będzie mieć powierzchnia ław fundamentowych. Szacunkowy koszt wykonania wykopów zależy głównie od rodzaju gruntu, ale przyjmuje się, że jest to wydatek ok. 10 zł/m3 (jeśli wynajmujemy koparkę).

Krok 5: Równanie powierzchni wykopu

W tym miejscu można zabezpieczyć wykop, wykładając go folią budowlaną (taki zabieg szczególnie zalecamy, gdy grunty są bardzo suche). Taka powłoka z folii zapobiegnie zbyt szybkiemu wysuszaniu się betonu, który dodatkowo będzie się lepiej wiązał. Do zabezpieczenia wykopu folią polecamy folię budowlaną typu 200 – kosztuje ona ok. 100 zł za rolkę o długości 25 m i szerokości 4 m.

Krok 6: Wykonanie wylewki warstwy podkładowej

Ten etap muszą wykonać osoby, które budują fundamenty na podłożu gliniastym lub wtedy, gdy poziom wód gruntowych jest ponadnormatywny. Jeśli na Twojej działce nie występują takie parametry, możesz pominąć ten etap.

Do wykopu wylewamy cienką warstwę betonu (ok. 10 cm grubości), która będzie służyć za wyrównanie gruntu oraz ochronę zbrojenia przed korozją. Do tego zabiegu polecamy beton B10. Szacunkowy koszt wykonania tego etapu to ok. 250 zł/m3.

Krok 7: Budowa zbrojenia fundamentu i wykonanie deskowania

Na tym etapie należy wykonać zbrojenie wzdłużne z prętów żebrowanych lub gładkiej stali o średnicy min. 12 mm (długość pojedynczego pręta to zwykle 12 m, którego ceny zaczynają się od 35 zł do 60 zł za sztukę). Zbrojenie powinno składać się z 4 prętów, które należy połączyć drutem o średnicy 6 mm. Najlepszą metodą łączenia jest umieszczanie drutów w odstępach 30 cm.

Kolejny krok to wykonanie deskowania. Deskowanie możesz wykonać z desek (gr. 2-3 cm), sklejki lub kantówek. Pamiętaj, że bardzo ważne jest dokładne wypoziomowanie deskowania ław. Możesz dodatkowo je obsypać ziemią.

Krok 8: Wylanie ław i ścian fundamentowych

To jeden z najtrudniejszych etapów budowy fundamentów. Polega na wylaniu betonu klasy B20 w objętości od kilku do kilkunastu m3 (1 m3 gotowego betonu to koszt ok. 250-300 zł). Wylewanie fundamentów nie może być przerywane! Należy wykonać ten etap w ciągu jednego dnia, jednocześnie pilnując, aby warstwa wierzchnia betonu nie twardniała. Po wylaniu betonu należy poczekać na jego lekkie związanie. Gdy to nastąpi przechodzimy do wyrównywania jego powierzchni.

Zanim zaczniesz wylewać beton, musisz polać deskowanie wodą. Warto również posmarować szalunki preparatem adhezyjnym, który ułatwi demontaż szalunku w przypadku uszkodzenia warstwy fundamentowej.

Wylewając beton, stale kontroluj jego gęstość. Jeżeli ma zbyt ciekłą konsystencję, możesz zagęścić go poprzez nakłuwanie stalowym prętem i opukiwanie szalunku. Jeśli mieszanka jest z kolei za gęsta, użyj do poprawy konsystencji wibratora wgłębnego.

Warto wiedzieć: mieszanka betonu musi być wylewana z odpowiedniej wysokości. Jeśli jest ona gęsto plastyczna, wysokość może wynosić nawet 3 m. W przypadku mieszanki zbyt ciekłej, wysokość zrzutu powinna wynosić maksymalnie 0,5 m.

Krok 9: Beton po związaniu

Po upłynięciu pełnej doby od wylania betonu, możemy zacząć polewać go wodą. Taki zabieg zapewni właściwą wilgotność powierzchni (ta natomiast zapobiegnie pękaniu). Pierwsze trzy dni beton należy podlewać często – średnio co 4 godziny w ciągu dnia oraz jednorazowo w nocy. Po upływie trzech dni podlewanie powinno być wykonywane do 2 razy/dobę. Jeżeli po wylaniu betonu pada deszcz, cały ten etap możesz pominąć (lub gdy temperatura jest niższa niż 5 st. C). Po upłynięciu około tygodnia od momentu wylania betonu należy zdjąć deskowanie.

Krok 10: Izolacja przeciwwilgociowa fundamentów

Izolację możesz wykonać na lekko wilgotnym betonie, jednak radzimy odczekać, aż mieszanka całkowicie wyschnie. Najlepszym czasem na wykonanie tego etapu to około miesiąc od momentu wylania betonu. Izolację możesz wykonać na trzy sposoby.

Pierwszym z nich jest smarowanie betonu za pomocą lepiku asfaltowego. Tę metodę można stosować wtedy, gdy podłoże jest lekkie i przepuszczalne. Jednak lepik nie jest w stanie zabezpieczyć betonu, który wylaliśmy w wilgotnym podłożu – w takiej sytuacji zalecamy sięgnąć po inne metody izolacji.

Drugi sposób to izolacja fundamentów z pomocą termozgrzewalnej papy asfaltowej. Taki materiał będzie dobrym izolatorem dla betonu wylanego nawet w wilgotnym gruncie.

Ostatni ze sposobów wykorzystuje do izolacji fundamentów folię hydroizolacyjną. Ją również można stosować nawet w wilgotnych podłożach. Co więcej, taka folia jest stosunkowo tania.

Krok 11: Zasypywanie ław fundamentowych

Ten krok należy wykonać niezwłocznie po wykonaniu izolacji przeciwwilgociowej. Do jego wykonania możesz wykorzystać piasek lub ziemię z wykopów. Uważaj jednak na to, by ziemia była oczyszczona (zanieczyszczenia organiczne mogą powodować korozję zbrojenia). Ziemię lub piasek wysypujemy na grubość ok. 20 cm. Pamiętaj, aby wysypaną ziemię dobrze utwardzić.

W tym miejscu prace związane z budową fundamentów pod dom dobiegają końca. Następnym etapem budowy jest wykonanie ścian fundamentowych, podstawy komina, odcinków kanalizacji i podkładu pod podłogę.

Co warto wiedzieć, by uniknąć błędów budując fundamenty?

Błędy popełnione na etapie budowy fundamentów są bardzo trudne do wychwycenia, a jeszcze trudniejsze do naprawy. Na co więc jeszcze zwrócić uwagę na początku naszej wielkiej inwestycji, jaką jest budowa domu jednorodzinnego?

1. Ponieważ najczęściej do budowy fundamentów domu jednorodzinnego stosuje się beton, warto wiedzieć, że istnieją różne jego klasy. Różnią się one gęstością i wytrzymałością, a co za tym idzie, także ceną. O ile podstawę pod fundamenty, tzw. chudy beton (klasy: B7, B10) może być kiepskiej jakości, o tyle część zasadnicza powinna być wykonana z droższego i lepszego jakościowo betonu (klasa B20, ewentualnie B15).

2. Praktycy radzą, aby nie tracić czasu i pieniędzy na samodzielne przygotowywanie betonu na placu budowy. Znacznie szybciej jest zamówić gotową gruszkę z odpowiednią pompą do wylewania materiału. Pompa podwyższa koszty (średnia cena to ok. 300–400 zł), ale w sytuacji gdy zamawiamy więcej betonu, jej cena adekwatnie maleje. Z uwagi na właściwości fizyczne betonu i wygodę radzimy, aby wybrać betoniarnię zlokalizowaną jak najbliżej miejsca budowy.

3. Grubość ścian fundamentowych musi być dostosowana do grubości ścian części nadziemnej budynku. Koniecznie należy zwrócić na to uwagę. Odradzamy też większe odstępstwa od projektu, do których czasami skorzy są budowlańcy. Każdy z nich ma swoje preferowane techniki pracy, ale choć ich wskazówki mogą być cenne, podstawowym punktem odniesienia musi być projekt budowlany, który spełnia wszystkie wymagane normy bezpieczeństwa uregulowane w prawie budowlanym. Bardzo istotna jest odpowiednia ochrona fundamentów i ścian fundamentowych przed wilgocią.

4. Dodatkowo dobrze jest też wzmocnić izolację cieplną fundamentów, używając włókna szklanego, które zapobiega zagnieżdżaniu się gryzoni w warstwach styropianu. Koniecznie należy upewnić się, że zachowany pozostał odpowiedni spadek dla brudnej wody, tak by swobodnie odpływała z naszej działki. Obecnie często spotykamy się z chęcią zainstalowania w nowo budowanym domu ogrzewania podłogowego. Przy tej okazji podłogę izoluje się nawet styropianem o grubości 15 cm, który kładzie się pod beton tworzący podłogę przyszłego budynku.

Rzecz w tym, aby budowa fundamentów była przemyślana i zaplanowana zgodnie z wybranym projektem i właściwościami działki budowlanej. O ile sam dom można w czasie budowy modyfikować w różnym zakresie, o tyle fundamenty od początku muszą być należycie skonstruowane.