Projekt domu – lepszy z planem otwartym czy zamkniętymi pomieszczeniami?

Plan otwarty i zamknięty wnętrza domu w teorii

Otwarte i zamknięte przestrzenie to istota architektury, odwieczny i nierozwiązywalny konflikt między tym, co zamknięte (bezpieczne schronienie), a tym, co daje możliwość obserwacji (otwarte przestrzenie). Za pomieszczenie zamknięte uznajemy takie, które jest wydzielone z układu mieszkania ze wszystkich stron - poprzez zastosowanie ścian nośnych i działowych. Wnętrze zaś staje się otwarte, gdy rezygnujemy ze ścian działowych na rzecz bardzo jasnych konstrukcji, opartym na siatce słupów i podciągów, które to nadają naszej przestrzeni mieszkalnej ciekawą, przemyślaną, użytkową formę. W wielu nowoczesnych projektach domów korzysta się zarówno z jednego, jak i drugiego rozwiązania, ponieważ otwartą jest strefa gościnna (gdzie spotykamy się z rodziną, spędzamy wspólnie czas), a zamkniętą - sypialnia. W domu piętrowym bądź z poddaszem użytkowym, które dominują w nowym budownictwie jako te z planem otwartym ta pierwsza znajduje się na dole, druga zaś na piętrze jako strefa nocna. 

Trochę historii

Układy funkcjonalno-przestrzenne mieszkań nigdy nie były takie same, bo zmieniały się na przestrzeni wieków. Wcześniej dominowały bardzo otwarte, duże, wielofunkcyjne pomieszczenia, ale w XIX i XX wieku trend uległ zmianie i zaczęto dzielić mieszkania na małe, zamknięte wnętrza. Wielu architektów zauważa w tej przemianie powód rozluźnienia więzów rodzinnych, bo skoro każdy “jest u siebie”, to wspólnota nie może odpowiednio się komunikować, współpracować i zacieśniać relacji. Dlatego też dzisiaj mocno przeważa filozofia - o czym wspomnieliśmy w poprzednim akapicie - dwóch stref, ponieważ jest to niejako pogodzenie tego konfliktu, gdzie człowiek jednocześnie ma dostęp do innych członków rodziny, jak i do prywatności.

Wydzielenie strefy dziennej i nocnej w projektach domów

• W skład strefy dziennej przeważnie wchodzą takie pomieszczenia jak przedpokój, pokój dzienny, kuchnia, jadalnia i dodatkowo (choć nie zawsze) pomieszczenia gospodarcze (ubikacja, garderoba itd.). Najważniejszym i też największym wnętrzem jest pokój dzienny, nazywany również salonem. Musi być zaprojektowany tak, aby stanowił najbardziej wielofunkcyjną przestrzeń mieszkania.
• Strefa nocna to oczywiście sypialnie, czyli miejsca, w których zaspokoić można swoją potrzebę prywatności. Czasem próbuje się otworzyć sypialnie na sąsiednie pomieszczenia, ale nie jest to praktyka zbyt częsta. W niektórych sytuacjach jednak to dobra opcja, na przykład, gdy sypialnia małżeńska jest otwarta na przestrzeń pokoju dziennego. Poza tym sypialnie łączą się czasem z łazienkami czy garderobami (jeśli oczywiście są przynależne konkretnym sypialniom).

W zdecydowanej większości domów wyznaczone są więc dwie strefy, co stanowi kompromis między planem otwartym i zamkniętymi pomieszczeniami. Niemniej, zdarzają się inwestorzy, którzy preferują jeden układ. Takie osoby muszą jednak pamiętać o tym, że każde z tych rozwiązań - mimo plusów - ma też swoje minusy.

Otwarta przestrzeń - pozytywne i negatywne strony

Do plusów z pewnością zaliczymy to, że otwarta przestrzeń powiększa optycznie pomieszczenie. Nie ma ograniczeń, czujemy swobodę, co daje też ciekawe możliwości aranżacyjne. To jednocześnie sprawia, że w takim otwartym - bez przeszkód - miejscu, wygodniej się poruszać, co bardzo odczują osoby niepełnosprawne, nieograniczone uciążliwymi barierami. To wreszcie zachęta do wspólnego spędzania czasu, co ma ogromne znaczenie dla relacji rodzinnych.

Gotowe projekty domów od architekta, w których przeważają otwarte przestrzenie to niestety również wady. Wiąże się to oczywiście z mniejszym poczuciem prywatności, bo tam, gdzie większa przestrzeń, trudniej się schować, a przecież czasem człowiek ma ochotę pobyć tylko sam ze sobą. Przy takim układzie wnętrz ciężko też będzie ukryć lekki nieporządek, bo wszystko jest na widoku, a więc nawet drobny nieład psuje cały aranżacyjny efekt. Brak barier, ścian, przeszkód to panujące w całym mieszkaniu zapachy, które niekoniecznie chcielibyśmy odczuwać (na przykład z kuchni). To również hałas, który może męczyć.

A jak to wygląda w domu z zamkniętymi pomieszczeniami?

Zacznijmy od mocnych stron, a do takich bez wątpienia zaliczymy większą prywatność każdego z domowników. To nie do przecenienia szczególnie dla osób, które lubią samotność, potrzebują czasu dla siebie. W tak zaprojektowanym domu łatwiej też odciąć pomieszczenia, w jakich nie chcemy przyjmować gości. To zadanie może się wydawać trudne w domu, gdzie panuje styl otwarty, tutaj zaś prościej osiągnąć zamierzony efekt. Jednocześnie pamiętajmy, że różnorodne urządzenie pomieszczeń będzie tu znacznie ułatwione, ponieważ stanowią one jakby osobne światy i nie zlewają się z innymi miejscami w domu. Można więc je aranżować w różnym stylu, w zależności od tego, jaki efekt chcemy osiągnąć.

Wady dają nam się we znaki pod różną postacią, między innymi optycznego zmniejszenia się pomieszczeń. To przede wszystkim z tego powodu, że wnętrza są ciemniejsze. Warto więc zadbać, aby w domu z zamkniętymi pomieszczeniami wstawiać (w miarę możliwości) duże przeszklenia. W domu, gdzie łatwo się “schować” domownicy mogą unikać kontaktu z rodziną. Na dłuższą metę może to bardzo negatywnie wpłynąć na kontakty rodzinne. Problemy też mogą się wiązać z ograniczeniami w płynnym przemieszczaniu się (liczne ściany, duża ilość pokoi, drzwi i innych przeszkód).

Aranżowanie otwartych przestrzeni - co jest najważniejsze?

Sumując mocne i słabe strony obu rozwiązań łatwo dojść do wniosku, że większy potencjał zapewniają otwarte przestrzenie. Nie jest jednak łatwo wykreować efekt, który chcemy osiągnąć, jeśli nie wiemy, co jest ważne. Poznajmy więc najważniejsze zasady aranżacyjne otwartych przestrzeni, które możemy zastosować we własnym domu.

• Dobrze dobrane meble tworzą klimat każdego wnętrza, a już w otwartych przestrzeniach są nieocenione. W nowoczesnych przestronnych pomieszczeniach muszą cechować się prostą, minimalistyczną formą i być zbudowane na solidnych okuciach (zapewniając wygodę użytkowania i trwałość konstrukcji). Polecane są rozwiązania bezuchwytowe, bo bardziej estetyczne, podkreślające oryginalną formę mebla. Zapewniają jednocześnie bezpieczeństwo, szczególnie jak w mieszkaniu przebywają dzieci - brak wystających elementów to mniejsze ryzyko wypadku.
• Wszyscy projektanci otwartych wnętrz to przyznają: światło podkreśla w sposób znakomity nowoczesną aranżację. I nie mówimy tu o oświetleniu ogólnym (które oczywiście też powinno być obecne), ale o oświetleniu akcentującym, na przykład w formie taśm LED montowanych na płytach podwieszanych pod sufitem. Można je zastosować też w meblach, co zwłaszcza w przypadku designerskich form prezentuje się zjawiskowo.
• A co jak pomieszczenie jest za duże i chcemy je przedzielić, ale niekoniecznie tworzyć ścian? Świetnym rozwiązaniem są systemy drzwi przesuwnych, które w zależności od aktualnej sytuacji, pozwolą stworzyć większą lub mniejszą przestrzeń. Taki zabieg często wykorzystywany jest w budynkach poprzemysłowych, czyli loftach. Szczególnie popularne są drzwi szklane, bo z jednej strony pozwalają zamknąć poszczególne obszary pomieszczenia, z drugiej - nie pomniejszają wizualnie całości.

Jak widać, jedna i druga opcja to zalety oraz wady, więc żeby czerpać tylko z pozytywnych aspektów każdego rozwiązania, najlepiej podzielić dom na dwie strefy - dzienną i nocną. To dzisiaj powszechne zjawisko, bardzo cenione i polecane. Warto jednakże pamiętać, że obecnym trendem są otwarte przestrzenie, które dodają wnętrzom więcej jakości i świeżości.