Jak zbudować altanę ogrodową? Poradnik Wykonawcy krok po kroku

Stworzenie projektu altany ogrodowej

Decyzja o budowie wiaty ogrodowej lub altanki często rodzi dylemat u inwestorów – czy warto zakupić gotowy projekt i skorzystać z fachowej wiedzy wykonawców, wybrać gotową altanę, czy może spróbować stworzyć altankę samodzielnie? W niniejszym artykule przyglądamy się najważniejszym aspektom związanym z budową altany ogrodowej.

Dla domowych majsterkowiczów i osób mających doświadczenie w budownictwie samodzielne zbudowanie altany we własnym ogrodzie może być atrakcyjną opcją – przede wszystkim inwestor będzie mieć możliwość pełnej kontroli nad każdym aspektem konstrukcji. Jednakże warto zwrócić uwagę na to, że zaprojektowanie i zbudowanie konstrukcji, która będzie nie tylko trwała, ale i bezpieczna, wymaga odpowiedniej wiedzy i umiejętności z zakresu budownictwa. Błędy popełnione już na etapie projektu czy wyboru materiałów mogą skutkować problemami konstrukcyjnymi. To z kolei może wiązać się z poniesieniem dodatkowych kosztów lub nawet z zagrożeniem zdrowia użytkowników altany. Oczywiście opracowanie projektu od podstaw wymaga również czasu – to nie tylko podjęcie decyzji o kształcie altany czy jej wielkości. W sytuacji, gdy inwestor nie ma doświadczenia w tworzeniu większych konstrukcji użytkowych, to skorzystanie z usług architekta lub zakup gotowego projektu altany to opcje, które co prawda wiążą się z dodatkowymi kosztami, ale mają też pewne zalety.

Architekt ma niezbędną wiedzę, aby wykonać dobry projekt altanki ogrodowej spełniający nie tylko indywidualne wymagania, ale zwłaszcza wszystkie normy budowlane. Gotowy projekt będzie uwzględniać zarówno estetyczny wygląd altany, jak i jej kwestie konstrukcyjne, co przełoży się na trwałość i bezpieczeństwo obiektu. Wybór gotowego projektu to również znacząca oszczędność czasu – nie trzeba martwić się o detale techniczne, dokładne obliczenia czy dobór materiałów. 

Przykładowe gotowe projekty altan ogrodowych

Poniżej przedstawiamy Wam kilka prostych projektów altan ogrodowych. 

Budowa altanki ogrodowej a prawo budowlane

Chcąc samodzielnie zbudować altanę ogrodową, powinniśmy poznać najważniejsze wymogi prawne. 

W art. 29 ustawy Prawo budowlane altana ogrodowa zaliczana jest do wolnostojących parterowych budynków. Prawo budowlane określa, że na każde 500 m2 działki mogą przypadać dwie altany, których powierzchnia nie przekroczy 35 m2. Budowa altanki ogrodowej do 35 m2 usadowionej na fundamentach nie będzie wymagać uzyskania pozwolenia na budowę, będzie natomiast podlegać zgłoszeniu. W sytuacji, gdy planujemy zbudować altanę przekraczająca 35 m2, to konieczne będzie już uzyskanie pozwolenia na budowę. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że altana zbudowana na fundamentach i posiadająca dach stanie się obiektem budowlanym, którego będą dotyczyć przepisy określające usytuowanie budynków. Odległość altanki od naszego ogrodzenia, a także od działki sąsiada, zależy od rodzaju zabudowy oraz planów zagospodarowania terenów i może wynosić: 1,5 m, 3 m, 4m.

Pozwolenie na budowę będzie także wymagane w przypadku, gdy wymogi dotyczące budowy i lokalizacji altany zostały z góry określone przez lokalny plan zagospodarowania przestrzennego. Pozwolenie należy uzyskać wtedy, gdy altanka ma pełnić inne funkcje niż rekreacyjne, a również, gdy jej wysokość przekracza 5 m.

Z czego zbudować altanę ogrodową?

Wybór odpowiedniego materiału do budowy altany w ogrodzie to kluczowa decyzja, która wpłynie na wygląd, trwałość oraz komfort użytkowania konstrukcji. W przypadku altany zarówno budowanej samodzielnie, jak i budowanej przez fachowców na podstawie gotowego projektu, najczęściej wykorzystywanym materiałem jest drewno.

Oczywiście, w zależności od preferencji inwestora i miejsca w ogrodzie, altana w ogrodzie może być wykonana na przykład z PVC i innych tworzyw sztucznych, z metalu, z kamienia lub z połączenia kilku materiałów. W tym artykule podpowiemy, jak zbudować altanę ogrodową z drewna. 

Altany drewniane charakteryzują się naturalnym wyglądem i doskonale wkomponują się w otoczenie ogrodów urządzonych w różnych stylach. Drewno jest materiałem stosunkowo łatwym w obróbce, co sprawia, że budowa altany może być projektem do samodzielnego wykonania. Odpowiednio zabezpieczone drewno może służyć przez wiele lat, będąc odporne na zmienne warunki atmosferyczne oraz zachowując swoje walory estetyczne.

Jakie drewno wybrać? 

Na początku budowy altany ogrodowej ważny jest zwłaszcza wybór materiałów. Warto wiedzieć, że gatunki drewna możemy podzielić na twarde i miękkie, przy czym obie opcje mają zarówno zalety, jak i wady.

Drewno miękkie jest bardziej atrakcyjne cenowo, a także łatwo dostępne. Z łatwością poddaje się obróbce, dlatego z jego pomocą można tworzyć bardziej ozdobne konstrukcje. Niestety, drewno miękkie jest mniej odporne na uszkodzenia mechaniczne i czynniki atmosferyczne, dlatego też altany ogrodowe muszą być odpowiednio zabezpieczone profesjonalnymi preparatami. Drewnem miękkie to świerk oraz sosna.

Drewno twarde będzie co prawda droższe, ale równocześnie bardziej wytrzymałe w przypadku architektury ogrodowej. Jest również mniej podatne na obróbkę. Drewno twarde będzie wymagać impregnacji, jednak w porównaniu z drewnem miękkim jest bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne. Drewnem twardym nazywany jest dąb oraz modrzew.

Drewniane elementy altany są przede wszystkim wykonywane ze świerku, z sosny, z modrzewia oraz z dębu.

• Świerk – jest jednym z najczęściej wykorzystywanych gatunków drewna w budownictwie. Charakteryzuje się jasną barwą i gładką strukturą. Jest stosunkowo atrakcyjny cenowo, jednak wymaga regularnej konserwacji.
• Sosna – to kolejny popularny wybór ze względu na przystępną cenę. Jest to drewno o ciepłym odcieniu, które łatwo poddaje się obróbce, wymaga jednak zabezpieczenia zwłaszcza przed wilgocią.
• Modrzew – to gatunek o wysokiej trwałości, o odporności na warunki atmosferyczne i odporności na szkodniki. Modrzew charakteryzuje się złocisto-czerwoną barwą i nie wymaga intensywnej konserwacji.
• Dąb – to drewno twarde i odporne na uszkodzenia mechaniczne. Charakteryzuje się szlachetnym wyglądem, jest jednak droższy w porównaniu z innymi gatunkami drewna.

Impregnacja drewna

Zabezpieczenie altany ogrodowej to kolejne ważna kwestia, na którą należy zwrócić uwagę. Specjalne preparaty nie tylko zabezpieczą drewno przed czynnikami atmosferycznymi (zwłaszcza przed wilgocią i działaniem wody), ale także mogą uwydatnić jego strukturę czy nadać konkretną barwę. Przed nałożeniem produktu należy jednak upewnić się, czy powierzchnia drewna nie ma ubytków, jest odtłuszczona, czysta oraz sucha. Zaleca się, aby impregnację wykonywać w czasie, gdy promienie słoneczne nie są zbyt intensywne.

Uwaga: Drewno może zostać poddane impregnacji już w tartaku.

Elementy drewniane impregnuje się na trzy sposoby:

• namaczanie – drewno moczy się w swoim ogrodzie w specjalnie przygotowanym dole (wykopany dół musimy wyłożyć folią izolacyjną oraz wypełnić impregnatem); namaczanie drewnianych elementów powinno trwać od kilku do kilkunastu godzin, następnie drewno wyjmuje się z dołka i pozostawia do wyschnięcia;
• natrysk – produkt rozpylamy za pomocą opryskiwacza;
• malowanie – to najpopularniejszy sposób impregnacji drewna; preparat rozprowadzamy pędzelkiem o miękkim włosiu. 

Jakich materiałów potrzeba do zrobienia altany?

Aby zbudować altanę w ogrodzie, będziemy potrzebować:

• drewnianych słupów konstrukcyjnych (najczęściej są to tzw. kantówki),
• belek (do usztywnienia szkieletu altany, dachu, podłogi),
• desek na ścianki oraz na podłogę altany (lub innego materiału),
• betonu,
• gwoździ,
• wkrętów do drewna,
• metalowych kotew,
• materiałów na pokrycie dachowe,
• preparatów impregnacyjnych.

Z narzędzi mogą przydać się:

• piła (ręczna, spalinowa lub elektryczna),
• strug elektryczny,
• ścisk stolarski,
• wkrętarka lub wiertarka,
• młotek oraz młot gumowy,
• poziomica.

Uwaga: Elementy metalowe, za pomocą których będziemy łączyć elementy drewniane, powinny być wykonane ze stopów nierdzewnych lub być ocynkowane.

Jak zbudować altanę ogrodową krok po kroku?

Budowa altany ogrodowej to doskonały sposób na stworzenie przytulnego miejsca do wypoczynku w ogrodzie czy miejsca na grill. Zapoznajcie się z instrukcją, która pomoże Wam zbudować prostą altanę ogrodową.

Wymiary altany ogrodowej

Wymiary altany powinny zostać dopasowane przede wszystkim do rozmiarów naszej działki. Zwłaszcza zbyt duża konstrukcja altany może zabrać wiele cennej przestrzeni, ale również sprawić, że przydomowy ogród nie będzie się prezentować atrakcyjnie. Rozmiar powinien także odpowiadać funkcjom, jakie ma pełnić altana – większa konstrukcja sprawdzi się w sytuacji, gdy w altanie planujemy ustawić stół z krzesłami (lub inne meble ogrodowe).

Kolejną kwestią jest kształt altanki. Decydując się na gotowy projekt i zatrudniając fachowców, możemy pokusić się na altankę na planie koła lub sześciokąta. Budując altanę samodzielnie, najlepiej postawić na prostą konstrukcję w kształcie czworokąta.

Jak samodzielnie zbudować fundamenty?

Fundamenty są kluczowym elementem każdej konstrukcji. Istnieją trzy warianty budowy fundamentów pod altanę ogrodową:

• bloczki fundamentowe − posadowienie altany na bloczkach fundamentowych to najprostszy sposób budowy fundamentów w przypadku niewielkich altanek z podłogą; należy wypoziomować bloczki, układając je w miejscach spoczynku słupów lub legarów podłogi; ważne jest, aby przed ułożeniem bloczków wymienić podłoże na żwirowe (ok. 20-30 cm);
• stopy fundamentowe − altanę można posadowić na punktowych stopach fundamentowych, które osadza się w ziemi (głębokość ok. 70-80 cm), a następnie muruje za pomocą zaprawy cementowej; w stopach montuje się kotwy, na których osadzona będzie konstrukcja altanki;
• wylewka z betonu − betonowe fundamenty zalecane są do dużych i ciężkich altan; konieczne jest m.in. wykonanie wykopu, zbrojenia, wylewki ław, ścianek fundamentowych; ten wariant jest najbardziej skomplikowany i czasochłonny oraz będzie wymagać wiedzy i umiejętności ze strony majsterkowicza.

Małą, drewnianą altanę najlepiej posadowić na bloczkach lub stopach fundamentowych.

Uwaga: Na etapie montażu konstrukcji warto wybrać już rodzaj dachu altany (czy będzie jednospadowy, czy może dwuspadowy) oraz rodzaj podłogi (najpopularniejsze rozwiązania to: deski kompozytowe, deski z naturalnego drewna, kostka brukowa).

Montaż konstrukcji

Po przygotowaniu fundamentów można przystąpić do montażu konstrukcji altany. Za konstrukcję nośną posłużą belki oraz słupy drewniane, których wymiary zależne są od projektu oraz rozmiaru altanki. Warto jest jednak zastosować grubsze kantówki (9x9 cm, 10x10 cm, 12x12 cm, 14x14 cm). Do konstrukcji dachu  stosuje się kantówki o wymiarach 45x95 cm lub 45x100. Rodzaj szkieletu altanki będzie determinowany przez wybór wykończenia dachu i jego ciężar.

Uwaga: Kantówka, nazywana legarem, to drewniana belka z kwadratowym przekrojem, którą można przycinać w dowolny sposób.

Słupy nośne umieszczamy w kotwach lub na bloczkach betonowych. Ważne jest, aby były one odpowiednio wypoziomowane i rozmieszczone równo, by konstrukcja była stabilna. Następnie przystępujemy do montażu belek poziomych, które będą łączyć słupy i stworzą ramę dla altanki. Kolejnym krokiem będzie montaż belek dachowych stanowiących konstrukcję dachu (montuje się oczepy, a do nich krokwie dachowe). Na krokwie kładzie się łaty lub deski – w zależności od wybranego pokrycia dachowego. Murłaty, czyli drewniane elementy łączone ze słupami konstrukcyjnymi, będą odpowiadać za przenoszenie obciążenia więźby dachowej na ściany.

Ściany, dach i podłoga

Ściany altany najczęściej stawiane są z prefabrykatów kompozytowych lub drewnianych. Można zdecydować się również na naturalne deski drewniane, panele, czy zastosować elementy murowane (jeżeli pozwoli na to fundament). Gdy w altance planujemy okna i drzwi, to na etapie stawiania ścian należy pozostawić specjalne otwory. Natomiast w kwestii wykończenia dachu możemy wybierać pomiędzy kilkoma rodzajami pokrycia. Popularnym wyborem są: gonty bitumiczne, gonty drewniane, łupek mineralny, strzecha ze słomy lub z trzciny, dachówka ceramiczna, papa, blachodachówka. Pamiętajmy o tym, że wybór pokrycia dachowego zależny jest od zastosowanego rodzaju fundamentów oraz od więźby dachowej.

Altanę można zabudować ściankami w momencie, gdy stoją już słupy nośne oraz więźba dachowa. Następnie montuje się okna (jeżeli zostały przewidziane w projekcie) i trójkątne zwieńczenie ścian szczytowych.

Kolejnym etapem będzie ułożenie podłogi oraz osadzenie drzwi (w sytuacji, gdy są zaplanowane). Jeżeli podłogę mają tworzyć drewniane deski podłogowe, to wystarczy je przybić gwoździami. Jeżeli na etapie wykonywania fundamentów zdecydowaliśmy się na stopy fundamentowe, to na podłodze można ułożyć: kostkę brukową, płyty betonowe, kamień naturalny. Ten wybór będzie wymagać odpowiedniej podbudowy: usuwa się warstwę gruntu (ok. 20 cm), wyrównuje piaskiem, zagęszcza, układa warstwę z geowłókniny, obsypuje się geowłókninę mieszanką piasku i cementu, ubija, przykrywa warstwą wykonaną z kruszywa łamanego, na końcu ponownie ubija.

Ostatnim krokiem będzie wykonanie zadaszenia. 

Budowa altanki – podsumowanie 

Jak zbudować altanę ogrodową? Poniżej podsumowanie najważniejszych kroków.

• Krok pierwszy – wykonanie projektu altany lub zakup gotowego projektu.
• Krok drugi – wyznaczenie lokalizacji i przygotowanie terenu pod altanę.
• Krok trzeci – impregnacja drewna (jeżeli nie było zabezpieczone w tartaku).
• Krok czwarty – budowa fundamentów.
• Krok piąty – stworzenie konstrukcji nośnej i więźby dachowej.
• Krok szósty – zabudowa ścianek altany i montaż okien (jeśli są przewidziane w projekcie).
• Krok siódmy – ułożenie podłogi i usadowienie drzwi (jeśli są przewidziane).
• Krok ósmy – wykonanie pokrycia dachowego.