Jak wykończyć ocieploną elewację?

Jest wiele sposobów na wykończenie elewacji. Niektóre rozwiązania mogą być stosowane tylko na określone powierzchnie - np. pewne rodzaje tynków są odpowiednie na wełnę, inne na styropian. Są też takie materiały elewacyjne, których można używać bez względu na to, czym budynek został ocieplony. Poszczególne wyroby nadają się także do różnych systemów ociepleń. W przypadku niektórych rozwiązań warto decyzję podjąć już na etapie projektowania budynku. Najbardziej popularnymi materiałami elewacyjnymi stosowanymi w budownictwie jednorodzinnym są tynki, kamień, drewno, klinkier, rzadziej stal. Na jednym budynku można łączyć różne tworzywa, uzyskując ciekawy i niepowtarzalny wygląd elewacji.

Tynk

Najbardziej popularnym sposobem na wykończenie elewacji jest tynk. Na ściany dwuwarstwowe ocieplone metodą lekką mokrą, styropianem lub wełną mineralną stosuje się tynki cienkowarstwowe. Występują one w postaci gotowych suchych mieszanek, które rozrabia się z wodą lub rozpuszczalnikiem, a także w postaci gotowych mas tynkarskich. Mogą być nakładane ręcznie lub specjalnym agregatem. Grubość warstwy takiego tynku wynosi od 2 do 10 mm. Wśród tynków cienkowarstwowych dostępnych jest kilka rodzajów: tynki mineralne (cementowe), mineralno-polimerowe, silikatowe (krzemianowe), akrylowe (żywiczne), silikonowe (krzemoorganiczne), silikatowo-silikonowe, akrylowo-silikonowe. Każda z tych odmian ma określone właściwości, a ich zastosowanie w dużej mierze jest uzależnione od rodzaju materiału, na którym mają zostać ułożone. Na styropian i wełnę mineralną można stosować tynki mineralne, silikonowe, silikonowo-silikatowe, na wełnę mineralną - silikatowe, mineralno-polimerowe, a na styropian – akrylowe i akrylowo-silikonowe. Tynki cienkowarstwowe mogą mieć różną gramaturę, a przy ich pomocy można uzyskać powierzchnie o różnych fakturach. Niektóre tynki są barwione w masie, do innych dodaje się odpowiedni pigment, są też i takie, które należy pomalować. Farby można nakładać tradycyjnie za pomocą pędzla lub wałka, a także metodą natryskową. Do tynków mineralnych polecane są farby silikatowe. Z kolei farby silikonowe można stosować na tynki mineralne, akrylowe, silikonowe, silikatowe. Natomiast na tynki polimerowo-mineralne odpowiednie będą zarówno farby silikonowe jak i silikatowe.

Na ściany dwuwarstwowe ocieplone metodą lekką mokrą, styropianem lub wełną mineralną stosuje się tynki cienkowarstwowe. Występują one w postaci gotowych mieszanek, które rozrabia się z wodą lub rozpuszczalnikiem, a także w postaci gotowych mas tynkarskich.

Drewno

Jednym z materiałów stosowanych na elewacjach jest drewno, którym można wykończyć fragment ściany albo cały budynek. Deski drewniane są mocowane do ściany za pośrednictwem rusztu (najczęściej drewnianego), który jest montowany do warstwy konstrukcyjnej bezpośrednio lub

za pomocą specjalnych kotew montażowych. W ten sposób można wykończyć elewację ocieploną zarówno wełną mineralną jak i styropianem. Na rynku są dostępne deski o różnych grubościach i przekrojach, za pomocą których można uzyskać różne efekty na elewacji. Wykorzystuje się deski o przekroju prostokątnym, diagonalnym (o zmiennej grubości na szerokości deski), a także deski z felcem, które imitują ścianę z bali. Wyżej wymienione rodzaje desek montuje się w ten sposób, że deska górna zachodzi na dolną (tzw. nakładka). Na elewacje są też wykorzystywane deski łączone na pióro-wpust. Deski mogą być układane na różne sposoby: pionowo, poziomo i na skos. Deski z drewna miękkiego mocuje się do rusztu za pomocą gwoździ, natomiast z drewna twardego – za pomocą śrub. Na elewacje można stosować deski z wielu różnych gatunków drewna. Są to głównie: modrzew syberyjski, sosna skandynawska, świerk skandynawski, cedr. Decydując się na elewację z drewna, warto pamiętać o tym, że deski nie mogą zaczynać się zbyt blisko podłoża. Wysokość, od której można je montować, zależy od rodzaju podłoża oraz elewacji i wynosi od 5 cm do 30 cm. Drugą istotną kwestią jest zachowanie za warstwą desek szczeliny wentylacyjnej o grubości minimum 19 mm, która powinna być, w celu ochrony przed zwierzętami, zabezpieczona z obu stron siatką.

Na elewacje drewniane, oprócz desek, może być stosowany także mało popularny w naszym kraju gont. Gonty elewacyjne mogą być łupane lub cięte, mają też różne kształty. Wykonywane są z różnych gatunków drewna. Rzadko stosowanym materiałem jest także sklejka elewacyjna, wykonywana głównie z drewna sosnowego, w postaci arkuszy o różnych rozmiarach.

Kamień

Jako okładzina elewacyjna może być także wykorzystany kamień. Ten naturalny materiał jest drogi i dosyć ciężki, z tego powodu zwykle wykonuje się z niego jedynie fragmenty elewacji lub stosuje się sztuczny kamień. Okładziny elewacyjne wykonywane są z różnych gatunków skał: piaskowców, wapieni zbitych, granitowych, marmurowych, dolomitowych, sjenitowych, z trawertynu. Mianem kamienia sztucznego określane są wyroby z betonu lub konglomeraty (wykonane w fabryce z cementu, żywicy, kamieni i różnych dodatków). Materiał ten występuje głównie w postaci płytek elewacyjnych o niewielkich wymiarach, które można przyklejać na elewację zarówno w pionie jak i poziomie, a także w postaci płyt o stosunkowo dużych rozmiarach. Na powierzchniach licowych są wykonywane różne faktury, co daje możliwość kształtowania elewacji o ciekawym wyglądzie. Płytki elewacyjne stosowane na niewielkie fragmenty ścian, przykleja się specjalną zaprawą klejącą bezpośrednio do ocieplenia. Istotne jest tutaj, by styropian był dobrze przymocowany do muru i zabezpieczony siatką zatopioną w kleju. Podłoże musi też zostać zagruntowane. To wystarczy do tego, by okładzina była stabilnie przymocowana. Większe fragmenty wymagają, oprócz kleju, dodatkowego mocowania w postaci specjalnych wsporników i kotew montowanych poprzez warstwę ocieplenia do nośnej warstwy muru. Duże płyty muszą być mocowane za pośrednictwem specjalnych stalowych kotew lub rusztu (stalowego bądź aluminiowego). Pomiędzy okładziną a warstwą ocieplenia pozostawia się szczelinę wentylacyjną.

Klinkier

Płytki klinkierowe są materiałem imitującym cegłę, który układa się na termoizolacji z wełny mineralnej lub styropianu. Mocuje się je – podobnie jak płytki kamienne, specjalnymi mrozoodpornymi klejami. Na warstwę ocieplenia z wełny nakłada się siatkę zbrojącą, którą zatapia się w kleju. Po wyschnięciu montuje się kołki z metalowym trzpieniem i nakłada mrozoodporny klej. Następnie płytki są przymocowywane w taki sposób, by pod powierzchnię nie dostało się powietrze. Pomiędzy płytkami pozostawia się spoiny o grubości 7-12 mm, które po kilku dniach są wypełniane zaprawą.

Płytki klinkierowe są materiałem imitującym cegłę, który układa się na termoizolacji z wełny mineralnej lub styropianu.

Z klinkieru są wykonywane także cegły, które również można stosować na ocieploną ścianę. Decyzja o wykończeniu elewacji za pomocą cegły klinkierowej musi zostać podjęta na etapie projektowania budynku. Cegły klinkierowe są dostępne w wielu różnych odcieniach, a na ich powierzchni wykonuje się przeróżne struktury. Warstwa elewacyjna z cegły jest murowana tak, jak zwykła ściana, a dodatkowo mocuje się ją do warstwy nośnej za pomocą kotew, pomiędzy znajduje się izolacja termiczna (wełna mineralna lub styropian). Całość tworzy ścianę trójwarstwową. Pomiędzy warstwą osłonową z cegły a termoizolacją z wełny mineralnej trzeba pozostawić szczelinę wentylacyjną, do której konieczne jest doprowadzenie powietrza.

Stal

Rozwiązaniem jeszcze mało popularnym, ale już pojawiającym się na coraz większej liczbie elewacji domów jednorodzinnych (zwłaszcza tych w nowoczesnym stylu) jest blacha stalowa. Stal na etapie produkcji jest pokrywana odpowiednimi powłokami antykorozyjnymi i dekoracyjnymi. Blacha montowana jest do muru za pośrednictwem rusztu, pomiędzy którym układa się ocieplenie. Elewacja taka musi być wentylowana, tzn. pomiędzy blachą a ociepleniem pozostawia się pustkę powietrzną.

Powyżej wymieniono najpopularniejsze i najczęściej stosowane materiały elewacyjne stosowane na ocieplone ściany domów jednorodzinnych. Jak widać na przykładach, wyróżniają się tutaj dwa główne systemy, zależne od sposobu termoizolacji. Inne materiały można zastosować w przypadku ścian ocieplanych metodą lekką mokrą, a inne w przypadku elewacji wentylowanych. Elewacja jest jednym z tych elementów domu, przy których najbardziej liczy się wygląd. Warto o tym pamiętać wykonując ją z płytek kamiennych, klinkierowych czy też cegły. Nie należy używać płytek z jednego opakowania, tylko dobierać je z wielu kartonów jednocześnie. Zapobiegnie to powstaniu na elewacji plam o jednolitym zabarwieniu. W przypadku niektórych rodzajów elewacji (kamienne, drewniane) warto też pamiętać o tym, że wymagają one specjalnego zabezpieczenia i impregnacji co kilka lat.