Ściana działowa czy nośna - jak rozpoznać?

Poprzez przesunięcie czy wyburzenie ścian możemy poprawić funkcjonalność układu pomieszczeń w domu. W ten sposób będziemy mogli powiększyć poszczególne pomieszczenia, połączyć je ze sobą, by uzyskać przestronne wnętrze, czy też wstawić dodatkowy otwór drzwiowy, by poruszanie się po domu było łatwiejsze. Modernizacja ściany budynku wymaga jednak wcześniejszego rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia ze ścianą pełniącą funkcję konstrukcyjną, czy działową. Nieświadome wyburzenie lub znaczna ingerencja w ścianę nośną może skutkować bowiem katastrofą budowlaną.

Czym się różni ściana działowa od nośnej?

Ściana nośna jest elementem konstrukcyjnym budynku, który przenosi obciążenia z dachu, stropu, ścian wyższych kondygnacji i balkonów na fundament i inne elementy domu, dlatego są to najważniejsze ściany domu. Ściany nośne w budynku muszą spełniać wymagania techniczne określone prawem dotyczące między innymi odpowiedniej nośności, izolacyjności termicznej i akustycznej, a także odporności ogniowej. Materiały budowlane, z jakich została wykonana ściana, zależą od technologii budowy budynku.

Ściany działowe, jak sama nazwa wskazuje, są przegrodami wewnętrznymi, których zadaniem jest oddzielanie pomieszczeń. Przenoszą wyłącznie ciężar własny oraz zamocowanych na nich elementów, zatem nie pełnią funkcji konstrukcyjnej w budynku. Ścianki działowe powinny być stawiane w drugim etapie, czyli po wzniesieniu konstrukcji nośnej domu, gdyż stawianie ich jednocześnie ze ścianami nośnymi może spowodować ich nieprzewidziane pęknięcia czy uszkodzenia. Działowe ścianki zwykle mają wysokość jednej kondygnacji i są wykonane z gipsu, płyt kartonowo-gipsowych czy bloczków komórkowych. Nowoczesnym rozwiązaniem jest wypełnienie ich pustakami szklanymi, które umożliwiają przenikanie światła słonecznego do poszczególnych pomieszczeń oraz pełnią funkcję dekoracyjną.

Ściany nośne to elementy konstrukcyjne, które przenoszą obciążenia z dachu, stropu i ścian wyższych kondygnacji na fundament i inne elementy domu. Natomiast ściany działowe są przegrodami wewnętrznymi, których zadaniem jest oddzielanie pomieszczeń. Przenoszą wyłącznie ciężar własny oraz zamocowanych na nich elementów.

Rozstrzygnięcie kwestii, czy dana ściana jest działową, czy nośną, zwykle nie powinno być skomplikowane. Problem z ustaleniem rodzaju ściany najczęściej pojawia się w starszych budynkach, w których ściany działowe budowano jako pełniące dodatkową funkcję podparcia stropu w miejscach, gdzie stawiane były na wyższym piętrze ścianki działowe o tym samym przebiegu. Należałoby je więc uznać za ściany konstrukcyjne i w przypadku ich usuwania zastosować odpowiednie wzmocnienie stropu. Czasem w czasie budowy dokonywano także pewnych zmian, które nie zawsze zaznaczano w projekcie. Nie wystarczy zatem w tym przypadku sprawdzenie dokumentacji budynku, lecz warto w sprawie planowanych modernizacji skonsultować się z konstruktorem, który oceni, czy będą one bezpieczne i technicznie możliwe.

Jak zatem odróżnić ściany działowe od nośnych?

Należy zrobić szkic układu ścian na wszystkich kondygnacjach. Z uwagi na fakt, że na ścianie nośnej opierają się ściany wyższej kondygnacji lub strop, można przypuszczać, iż ściany na niższych poziomach, na których nie opierają się ściany powyższych poziomów, są prawdopodobnie ścianami działowymi.

Drugim sposobem jest skucie niewielkiego fragmentu tynku na łączeniu ściany oraz stropu i sprawdzenie, czy na ostatniej warstwie cegieł znajduje się zaprawa. Pomiędzy murowaną ścianą działową a stropem powinno się pozostawić kilkucentymetrową przerwę, która pełni funkcję dylatacyjną. Jeśli więc po skuciu tynku odsłoni się zaprawa, można przypuszczać, że mamy do czynienia ze ścianą działową.

Kolejnym kryterium, które pozwoli nam odróżnić ścianę działową od nośnej, jest grubość ściany. Najłatwiej dokonać pomiaru grubości w ścianie, w której znajdują się drzwi, poprzez zmierzenie jej grubości w miejscu osadzenia ościeżnicy drzwiowej. Jeśli jednak w ścianie nie ma otworu, należy wywiercić dziurę na wylot i zmierzyć głębokość, na którą wchodzi wiertło. Ściany działowe są cieńsze od nośnych. Składają się z reguły z elementów o grubości 6–12 cm i tynku, co łącznie daje grubość około 10–16 cm. Grubość ściany nośnej zwykle zaś przekracza 20 cm. Wyjątkiem są jednak ściany wykonane z płyt żelbetowych, które są nieco cieńsze, dlatego oprócz grubości ściany należy sprawdzić rodzaj jej konstrukcji.

Pomiędzy murowaną ścianą działową a stropem powinna znajdować się przerwa dylatacyjna. Można więc skuć niewielki fragment tynku na łączeniu ściany i stropu. Jeśli w tym miejscu odsłoni się zaprawa, najprawdopodobniej mamy do czynienia ze ścianą działową.

Czy można usunąć ścianę nośną?

Ściany działowe wyburza się od góry, zaczynając od środka jej rozpiętości. Należy jednak cały czas kontrolować w miarę poszerzania otworu, czy strop się nie ugina. Aby usunąć ścianę nośną, potrzebna będzie odpowiednia dokumentacja techniczna stworzona przez specjalistę, który ustali typ i parametry podciągu mającego zastąpić rozbierają ścianę. Może okazać się, że ze względu na kwestie wytrzymałościowe konstrukcji budynku niemożliwe jest wyburzenie całej ściany. Jedynym rozwiązaniem będzie w tym przypadku zrobienie otwarcia na sąsiedni pokój i wstawienie filarów podpierających strop. Przed wyburzeniem ścian w domu należy również sprawdzić projekt poprowadzonych w budynku instalacji.

Trzeba jednak pamiętać, że wyżej wspomniane wskazówki mogą posłużyć nam jedynie do wstępnych planów modernizacyjnych. Przed rozpoczęciem robót należy skonsultować się z konstruktorem z uprawnieniami, który potwierdzi nasze przypuszczenia. Koszt zatrudnienia fachowca będzie z pewnością o wiele niższy od kosztu, jaki poniesiemy w przypadku błędnego rozpoznania rodzaju ściany i zniwelowania problemów powstałych na skutek ingerencji w ściany konstrukcyjne budynku.