Dylatacja przy budowie domu – co to jest?

Konstrukcja budynku musi być zaprojektowana w taki sposób, aby była zdolna przenosić różnego rodzaju obciążenia. Jednak nie tylko. Architekt uwzględnia również fakt, że wykorzystane do wzniesienia budynku materiały i wykonane z nich elementy mogą ulegać odkształceniom następującym np. na skutek zmienności warunków atmosferycznych. Skutki tego naturalnego zjawiska przy braku szczelin w wymaganych miejscach mogą stanowić poważne zagrożenie dla całej konstrukcji budynku. Dlatego właśnie wykonuje się dylatację. Jest ona szczególnie istotna przy powierzchniach betonowych, elementach jednorodnych o dużych gabarytach, które słabo przewodzą ciepło oraz przy materiałach o zróżnicowanej rozszerzalności termicznej, które sąsiadują ze sobą. Odpowiednio podczas budowy domu dylatacji wymagają m.in.: fundamenty, ściany, stropy, schody, posadzki i wiele innych elementów.

Z czego wykonać dylatacje na budowie?

Dylatacja to szczelina, którą w zależności od okoliczności uszczelnia się lub nie. W pozostawianych podczas budowy szczelinach umieszcza się najczęściej cięty na wymiar styropian lub stosuje specjalny sznur dylatacyjny (z liny budowlanej lub spienionego polietylenu), który ma okrągły przekrój i średnicę od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Grubość sznura, a tym samym szerokość szczeliny dylatacyjnej dopasowuje się oczywiście do wymagań projektowych. Przy łączeniach ścian stosuje się dla przykładu styropian cięty na grubość muru nośnego i szerokość od 2 do 4 cm.

Rodzaje dylatacji budowlanych

Rozróżnia się kilka rodzajów dylatacji budowlanych. Są to:

• Dylatacja konstrukcyjna dotycząca przede wszystkim statyki budynku. Stosuje się ją do oddzielenia od siebie poszczególnych elementów konstrukcyjnych, co umożliwia prawidłowe ich osiadanie oraz swobodną pracę i naturalne odkształcanie. Ten typ dylatacji wykorzystuje się m.in. przy fundamentowaniu, dobudowach oraz zmianach w konstrukcji.
• Dylatacja technologiczna, która pozwala na swobodny skurcz i rozkurcz zastosowanych w czasie budowy materiałów. W największym stopniu dotyczy to betonowych wylewek, których jednolity obszar nie powinien przekraczać 6 x 6 m w pomieszczeniach i 4 x 4 m na zewnątrz.
• Dylatacja termiczna zapobiegająca odkształceniom termicznym, które wynikają z naprężeń spowodowanych różnicami temperatur. W budownictwie stosuje się ją przy konstrukcjach stalowych (np. na tarasach, balkonach i podjazdach).
• Dylatacja przeciwdrganiowa stosowana na budowach, na których pracuje ciężki sprzęt oraz na terenach, gdzie występują trzęsienia ziemi i w obszarach szkód górniczych.

Najbardziej typowe miejsca w budynku do zastosowania dylatacji

W każdym budynku jest przynajmniej kilka miejsc, które powinny zostać od siebie oddylatowane (oddzielone). Brak dylatacji w określonych fragmentach domu powoduje jego nieprawidłowe osiadanie i niewłaściwą pracę całej konstrukcji. W efekcie budynek pęka i szybko niszczeje. Najbardziej typowe do zastosowania dylatacji są:

• Ściany – dwie ściany konstrukcyjne (np. w zabudowie szeregowej lub bliźniaczej) nie mogą stykać się ze sobą, bo każda z nich pracuje indywidualnie i przenosi obciążenia tylko z jednej części. Dylatacja pomiędzy takimi ścianami nie powinna być też zakryta ociepleniem ani tynkiem.
• Wylewki posadzkowe – zawsze powinny być oddzielone taśmą dylatacyjną od ścian i innych pionowych elementów konstrukcyjnych budynku (np. słupów). Ponadto przy większych obszarach należy dzielić wylewkę na mniejsze pola (najlepiej o powierzchni do 6 x 6 m).
• Stropy – należy oddylatować je na styku ze wszystkimi ścianami działowymi. Powstałych szczelin nie wypełnia się zwykłą pianką montażową, a wełną mineralną lub specjalną odkształcalną pianą poliuretanową.
• Kominy – nie mogą być na stałe związane ze stropem i z dachem oraz ze ścianami wewnętrznymi. Wokół komina powinna powstać szczelina z wypełnieniem z wełny mineralnej lub ze styropianu. Dopiero po takim przygotowaniu komina można wylewać strop.
• Przewody instalacyjne – nie można na stałe „wmurowywać” ich w elementy konstrukcyjne budynku. Dotyczy to zwłaszcza instalacji c.o. oraz rur rozprowadzających ciepłą wodę użytkową, bo to właśnie one najbardziej potrzebują swobodnej przestrzeni do odkształcania się.
• Tarasy – taras pozbawiony dylatacji zwyczajnie popęka. W dodatku zniszczeniu ulegnie zarówno jego wierzchnia okładzina, jak i podłoże (wylewka betonowa).