Zaprawa murarska - rodzaje, zastosowanie, zalety i wady

Zaprawa murarska tradycyjna - charakterystyka

Tradycyjna zaprawa murarska jest mieszaniną stosowaną niemal na każdym etapie prac budowlanych. Dobór składników i sposób przygotowania zaprawy ma wywołać proces wiązania. Dzięki występowaniu konkretnych zjawisk fizycznych materiał może przejść ze stanu plastycznego w stały.

Właściwości zapraw budowlanych wykorzystywane są w budownictwie od wieków. Obecnie na rynku dostępne są nowoczesne zaprawy gotowe do użytku. Mają też specjalne dodatki poprawiające ich parametry. Mimo tego klasyczne zaprawy przygotowywane na budowie nadal cieszą się największą popularnością.

Zaprawa murarska składa się z trzech składników:

• spoiwo - mieszanka cementu, często z dodatkiem wapna hydratyzowanego, które ma właściwości do wiązania pod wpływem odparowującej wody;

• kruszywo - najcześciej piasek, stanowi wypełnienie masy i jej bazowy składnik;

• woda - dodana w odpowiedniej ilości i dokładnie rozmieszana wywołuje procesy wiązania. Najpierw rozpuszcza cement i wapno, następnie odpowiada za plastyczność masy, a odparowując, doprowadza do jej związania i uzyskania optymalnych parametrów wytrzymałościowych.

Proporcje w spoiwie i kruszywie przy najpopularniejszych zaprawach cementowo-wapiennych wyglądają następująco:

• wapno - 1 porcja;

• cement - 2 porcje;

• piasek - 9 porcji.

W przypadku prostych zapraw cementowych proporcja spoiwa do kruszywa wynosi 1 : 4. Dodatek wody dobierany jest indywidualnie, ponieważ wpływa na to rodzaj mieszanki, a także warunki otoczenia. Woda ma jednak zapewnić zaprawie odpowiednie właściwości. Masa musi być urabialna i plastyczna, a także utrzymywać wilgoć (retencja). Zaprawa murarska może być nakładana w warstwach o grubości od 3 do ponad 20 mm.

Przeczytaj także: Murowanie ścian krok po kroku [PRAKTYCZNY PORADNIK]

Po związaniu zaprawa murarska uzyskuje bardzo dobre parametry wytrzymałości na uszkodzenia mechaniczne. Jest odporna na wysokie temperatury i przemarzanie. Praktycznie nie ulega biodegradacji i w niewielkim stopniu jest wrażliwa na działanie czynników atmosferycznych. Odpowiednio przygotowana może utrzymać swoje właściwości przez setki lat.

Należy jednak zaznaczyć, że dobre parametry uzyskuje tylko zaprawa murarska przygotowana w odpowiedni sposób. Wpływ na jej jakość ma między innymi temperatura podłoża i otoczenia, a także rodzaj materiału, na który jest nakładana. Dlatego w czasie pracy należy wziąć pod uwagę wszystkie te parametry.

Zaprawa murarska - norma

W Polsce zaprawa murarska musi być przygotowywana w ściśle określony sposób i w dokładnych proporcjach. Wszystko to reguluje norma PN-90/B-14501. Norma określa rodzaj cementu, jaki należy użyć do przygotowania zaprawy, a także właściwości wapna. Norma sporo uwagi poświęca doborowi piasku. Określa nie tylko jego frakcję, ale nawet pochodzenie. Okazuje się, że lepsze parametry wytrzymałościowe i trwałość uzyskuje piasek kopalny. Piasek rzeczny w zaprawie murarskiej ma parametry nieco gorsze.

Do czego stosowana jest zaprawa murarska?

Jak wspominaliśmy, zaprawa należy do materiałów bardzo powszechnych na budowie. Jest potrzebna przede wszystkim przy pracach konstrukcyjnych, takich jak murowanie ścian i stropów. Sprawdza się zarówno przy budowie obiektu murowanego, jak i pracach remontowych. Do najważniejszych zadań, jakie stawiane są przed zaprawą, należą:

• łączenie elementów murarskich - wiażą ze sobą zarówno cegły i pustaki ceramiczne, jak i bloczki z gazobetonu czy silikatu. Zaprawa murarska układana jest w różnych grubościach, zależnie od rodzaju materiału;

• licowanie powierzchni - wyrównywanie szczelin i nierówności na powierzchni ściany, powstałych w wyniku niedokładności produkcyjnych lub murarskich. Sprawdza się także do wykonywania wylewek podłogowych;

• wypełnianie ubytków - w pracach wykończeniowo-remontowych masę stosuje się do zabezpieczenia szczelin i ubytków. Można wykorzystywać ją do osadzania elementów metalowych w stropach i ścianach, a także wypełniania szczelin po układaniu instalacji. Zaprawa będzie skuteczna tylko przy zachowaniu dopuszczalnych grubości warstwy;

• neutralizowanie odchyłek wymiarowych - można wykorzystać ją w przypadku konieczności uzyskania równomiernych przekrojów, także w konstrukcjach żelbetowych i betonowych.

Ponadto zaprawa murarska w pewnym zakresie wpływa na lepszą termoizolacyjność i mniejszą chłonność podłoża. Uzyskanie tych nie jest głównym celem, a występuje niejako przy okazji murowania.

Rodzaje zapraw murarskich

Choć wszystkie zaprawy składają się ze spoiwa i kruszywa, rozróżnia się przynajmniej trzy rodzaje mieszanek. Wynika to z rodzaju materiałów zastosowanych jako spoiwo. Warto zaznaczyć, że nie poruszamy tu kwestii nowoczesnych mas wykorzystujących specjalistyczne dodatki. Bierzemy pod uwagę tylko klasyczne zaprawy możliwe do samodzielnego przygotowania na budowie.

Zaprawa wapienna

To najstarszy historycznie rodzaj zaprawy, w której spoiwem jest tylko wapno. Zastosowanie takiej mieszanki udokumentowano na ziemiach polskich już w XI wieku. Obecnie stosowana sporadycznie ze względu na słabe parametry odporności na wysokie temperatury. Przez to materiał nie ma dobrej odporności przeciwpożarowej. Z punktu widzenia budowlańców też nie jest najlepiej. Zaprawa murarska cementowa długo wiąże i jest trudna w przygotowaniu.

Zaprawa cementowa

Zaprawa murarska przygotowana tylko ze spoiwa cementowego charakteryzuje się świetną odpornością na działanie wilgoci. Można bez obaw stosować ją na balkonach i tarasach. Sprawdza się równie do murowania piwnic, fundamentów i konstrukcji inżynierskich morskich lub rzecznych.

Wadą tej zaprawy murarskiej są parametry techniczne mieszanki. Przede wszystkim masa trudno się urabia i nie łatwo uzyskuje się optymalną plastyczność. Dla poprawy tych parametrów do gotowej masy dodawane są specjalne uszlachetniacze. Zastosowanie ich w warunkach budowy we właściwych proporcjach jest trudne. Dlatego zaprawa murarska cementowa stosowana jest w budownictwie głównie w wersji gotowej do użytku.

Zaprawa cementowo-wapienna

To najpopularniejsza zaprawa murarska do przygotowania na budowie. Ma bardzo uniwersalne zastosowanie i można wykorzystać ją do prac z dowolnymi materiałami. Jest łatwa do przygotowania i łatwo urabialna, co zawdzięcza dodatkowi wapna. W pracach murarskich ma przewagę nad gotowymi masami w postaci niższej ceny i możliwości łatwego dostosowania zawartości wody do warunków pogodowych.

W normie dotyczącej zapraw murarskich wymienia się pięć klas zaprawy: M1, M2, M5, M10 i M20. Odpowiednia klasa ma konkretne przeznaczenie i taką mieszankę stosuje się do prac z innymi materiałami. Poszczególne klasy różnią się dokładnymi proporcjami składników. Zawsze jednak jest to cement, wapno hydratyzowane i woda, bez innych dodatków uszlachetniających.

Jak przygotować zaprawę murarską krok po kroku?

Przygotowanie zaprawy murarskiej jest jedną z podstawowych umiejętności, jakie opanowują początkujący specjaliści budowlani. Dzieje się tak ze względu na sporą popularność tego materiału, a także pomimo popularności gotowych mieszanek.

Przygotowanie zaprawy zawsze przebiega w kilku podobnych krokach:

1. Przygotowanie składników w odpowiednich proporcjach

W czasie przygotowywania zaprawy nie ma czasu na obliczenia, dlatego należy dokonać ich wcześniej. Trzeba trzymać się dokładnie proporcji podanych przez producenta lub konstruktora. W ilości przygotowanej mieszanki najlepiej bazować na całych workach cementu.

2. Wlanie wody do betoniarki

Składniki zaprawy murarskiej muszą być bardzo dokładnie wymieszane, dlatego warto przygotować ją w betoniarce. W pierwszym kroku należy wlać do środka około 2/3 wody przewidzianej na daną partię masy.

3. Wsypywanie składników spoiwa

W zaprawach cementowo-wapiennych wsypuje się na zmianę kolejne partie spoiw. Nie należy wsypywać na raz każdej z nich, a podzielić na 2 - 3 mniejsze partie. Nie muszą być dokładnie odmierzone. Ma to usprawnić mieszanie składników i zapobiec powstawaniu grudek.

4. Dodanie piasku

Po wsypaniu całości cementu i wapna należy dodać piasek. Tu także warto podzielić wrzutki na partie i pozwolić na swobodne wymieszanie składników. Po ostatnim wsypie betoniarka powinna pracować około 10 minut do całkowitego rozmieszania masy.

5. Uzupełnienie mieszanki resztą wody

Pozostaje uzupełnienie mieszanki resztą wody. Można to zrobić już po dokładnym wymieszaniu wszystkich składników. Resztę wody warto wlewać stopniowo i na bieżąco oceniać jakość mieszanki. Po dodaniu pierwszej partii przeprowadza się próbną aplikację. To pozwala ocenić jakość zaprawy i ewentualnie skorygować ją dodaniem kolejnej partii wody.