Co to jest rozdzielnica elektryczna?

 

 

Rozdzielnica elektryczna – co to jest?

Rozdzielnica, zwana również rozdzielnią, to element łączący w sobie podzespoły i obwody elektryczne. Jej kluczowym zadaniem jest rozdzielanie i przesyłanie energii elektrycznej do poszczególnych obwodów w całym budynku. Dzięki bezpiecznikom rozdzielnia chroni także każdy z obwodów przed uszkodzeniem czy przepaleniem, co w konsekwencji mogłoby spowodować niebezpieczne zwarcia, a nawet zagrożenie pożarowe.

Oprócz tego rozdzielnia umożliwia dokonywanie pomiaru zużycia prądu (dzięki zamontowanemu w niej licznikowi), zarządzanie parametrami przesyłanej energii, kontrolę pracy poszczególnych urządzeń, a także łączenie i przerywanie obwodów.

Budowa rozdzielni elektrycznej

Z zewnątrz rozdzielnica elektryczna nie wygląda na urządzenie skomplikowane i zaawansowane technologicznie. Zwykle ma formę tablicy, skrzynki lub większej szafy, w zależności od napięcia w instalacji, przy czym konstrukcja tablicowa jest przeznaczona dla systemów o najniższym napięciu – zazwyczaj w zupełności wystarcza ona w domu jednorodzinnym. Do instalacji o bardzo dużym napięciu stosuje się przeważnie wolnostojące rozdzielnie szafowe. Obudowa takiej rozdzielnicy jest wykonana ze stali, która zapewnia ochronę przed zawilgoceniem czy zakurzeniem instalacji.

Niezależnie od rodzaju, każda rozdzielnica musi być wyposażona w taki sam zestaw urządzeń, do których należą m.in. sterowniki, liczniki, rozdzielacze oraz przewody. Ważnym elementem są również bezpieczniki, do których zaliczamy wyłączniki różnicowoprądowe i wyłączniki nadprądowe. Pierwsze z nich służą do monitorowania prądu wychodzącego z rozdzielnicy i wpływającego do niej. Jeżeli pomiędzy tymi wartościami pojawi się różnica, może dojść do niebezpiecznej awarii, pożaru lub uszkodzenia urządzeń podpiętych do prądu, dlatego wyłącznik różnicowoprądowy w takiej sytuacji odcina zasilanie. Wyłącznik nadprądowy działa w podobny sposób – odłącza dopływ energii elektrycznej w momencie, gdy w danym obwodzie pojawi się zbyt duża ilość prądu, mogąca prowadzić do przeciążenia. Obecnie zaleca się, by w każdej instalacji znajdował się przynajmniej jeden wyłącznik różnicowoprądowy, zaś każdy obwód powinien być wyposażony w oddzielny wyłącznik nadprądowy.

Każda rozdzielnica elektryczna musi również posiadać ochronniki przeciwprzepięciowe, zwane również ogranicznikami, które obniżają napięcie w instalacji do optymalnego poziomu. Do dyspozycji mamy 3 klasy ograniczników: B, C i D. Często spotykane są zestawy B+C, gwarantujące większe bezpieczeństwo dla urządzeń podłączonych do prądu i chroniące dom przed pożarem np. w przypadku uderzenia pioruna. Najwyższy stopień ochrony zapewniają ograniczniki klasy D, które służą przede wszystkim do zabezpieczenia sprzętów elektronicznych, jak np. komputery, telewizor, sprzęt muzyczny itp.

W innowacyjnych rozdzielnicach, przeznaczonych do tzw. inteligentnych domów, często jest również umieszczony panel sterowania, przy pomocy którego możemy zaprogramować instalację tak, by światło (lub jakiekolwiek urządzenie podłączone do prądu) w wybranym pomieszczeniu automatycznie włączało się o konkretnej godzinie.

Rodzaje rozdzielnic elektrycznych

Jak już wspomnieliśmy, rozdzielnice można podzielić na trzy rodzaje, różniące się wielkością i konstrukcją:

• rozdzielnice tablicowe – stosowane w instalacjach o małym natężeniu, do ok. 150 A,
• rozdzielnice skrzynkowe – służące do instalacji o większym natężeniu – do kilkuset A,
• rozdzielnice szafowe – przeznaczone do dużych obiektów i instalacji, w których natężenie prądu sięga nawet kilku tysięcy amperów.

Jednak oprócz tego istnieją jeszcze inne podziały, uzależnione np. od funkcji pełnionej przez rozdzielnicę, miejsca i sposobu montażu, dostępu czy napięcia. Wyróżniamy zatem rozdzielnice:

• oddziałowe główne, oddziałowe podrozdzielnice, siłowe i manewrowo-stycznikowe (podział pod względem funkcji),
• stacjonarne i ruchome,
• naścienne, przyścienne i wolnostojące,
• napowietrzne i wnętrzowe,
• jednostronne i dwustronne (pod względem obsługi),
• jednoczłonowe i dwuczłonowe (pod względem montażu aparatury w głównym torze prądowym),
  niskiego, średniego, wysokiego lub najwyższego napięcia.

  

Montaż rozdzielnicy w domu

Wybierając miejsce na montaż rozdzielnicy elektrycznej w domu, należy pamiętać o kilku ważnych zasadach. Po pierwsze, rozdzielnia musi być umiejscowiona w odpowiedniej odległości od rur oraz skutecznie zabezpieczona przed wilgocią. Poza tym powinna znajdować się na odpowiedniej wysokości (tak, aby nikt z dorosłych domowników nie musiał dostawać się do niej po drabinie czy przy pomocy krzesła), w takim miejscu, by dostęp do niej był bezproblemowy. Poza tym rozdzielnica nie powinna być zastawiona meblami czy innymi sprzętami. W domu jednorodzinnym najlepiej będzie umieścić ją w pomieszczeniu gospodarczym lub w korytarzu. Jeżeli mamy do dyspozycji garaż w bryle domu, możemy zamontować rozdzielnicę właśnie tam. Niekiedy można również spotkać rozdzielnie w piwnicach, ale nie zawsze jest to najlepsze miejsce – może panować tam zbyt wysoka wilgotność powietrza i zbyt słaba wentylacja. Jeśli jednak mieszkamy w domu częściowo podpiwniczonym (np. na pochyłej działce), w którym pomieszczenia piwniczne są przystosowane do celów mieszkalnych, wówczas możemy rozważyć montaż rozdzielnicy na poziomie -1.

Wyposażenie rozdzielni elektrycznej można zmontować od podstaw, ale na rynku dostępne są również gotowe zestawy. Cała aparatura znajduje się na szynie, która musi być prawidłowo zamontowana w skrzynce. Jako że zainstalowanie i połączenie wszystkich elementów wymaga odpowiedniej wiedzy i kwalifikacji, należy powierzyć to doświadczonemu elektrykowi. Samodzielne próby montażu rozdzielnicy przez osoby, które nie posiadają wymaganych do tego kompetencji, mogą doprowadzić do sytuacji zagrożenia zdrowia i życia.

Po zamontowaniu rozdzielni przeprowadzana jest próba, dzięki której możemy wykluczyć wszelkie nieprawidłowości i upewnić się, że nie nastąpi niebezpieczne spięcie.

Ile kosztuje rozdzielnia elektryczna?

Ceny rozdzielni są uzależnione od takich czynników, jak wielkość, rodzaj czy liczba modułów. Samą skrzynkę bez wyposażenia możemy kupić już za kilkadziesiąt złotych, choć niektóre modele kosztują nawet ok. 200-280 zł. Za gotową rozdzielnicę zapłacimy od kilkuset do ok. 1500 zł. Pamiętajmy, że musimy uwzględnić także koszty montażu. W przypadku gotowej rozdzielnicy, którą należy jedynie osadzić i podłączyć, za montaż zapłacimy średnio ok. 100-500 zł, w zależności od liczby modułów. Jeśli zaś zdecydujemy się na składanie całego osprzętu od podstaw, koszt wzrośnie do ok. 800-1200 zł.

Przeczytaj także: Jak skutecznie zabezpieczyć sprzęt elektroniczny podczas burzy?