Dach dwuspadowy od A do Z

Dach szczytowy składa się z dwóch połaci, które łączą się w kalenicy. Jego połacie mogą być symetryczne lub nie. W pierwszej wersji mają taką samą powierzchnię i kąt nachylenia, w drugiej mogą różnić się pod każdym z wymienionych względów. Konstrukcja dachu dwuspadowego jest prosta, a załamania nieliczne. Dzięki temu jego budowa nie jest trudna, przebiega szybko i nie należy do kosztownych. Łatwiej podczas niej uniknąć błędów wykonawczych. Powstaje przy tym stosunkowo niewiele odpadów, a ograniczenie zużycia materiałów przekłada się na obniżenie kosztów budowy. Konstrukcja dachu ma wpływ nie tylko na koszty, ale również na eksploatację dachu. Dachy dwupołaciowe, zwłaszcza te o znacznym kącie nachylenia, bardzo dobrze odprowadzają wodę i śnieg, nie mają też zakamarków, w których mogłyby zalegać liście oraz inne zanieczyszczenia.

Konstrukcja dachu dwuspadowego jest prosta. Dzięki temu jego budowa przebiega szybko i nie należy do kosztownych. 

Dachy dwuspadowe są kojarzone z budownictwem tradycyjnym. Ale wiele projektów realizowanych w ostatnich latach udowadnia, że dachy dwuspadowe znakomicie pasują również do nowoczesnych budynków. Prostota idąca w parze z energooszczędnością jest obecnie w cenie, a dachy dwuspadowe, zwłaszcza te pozbawione okapów, znakomicie wpisują się w tę stylistykę. Razem z prostopadłościennymi bryłami tworzą kubiczne formy. W nowoczesnych budynkach pojawiają się także dachy dwuspadowe w innej wersji; o łagodnym nachyleniu połaci i ze znacznie wysuniętymi okapami. Wyróżniają się atrakcyjną, nietypową formą.

Rodzaje więźb

Dach dwuspadowy może mieć konstrukcję krokwiowo-belkową lub krokwiowo-jętkową. Ta pierwsza jest bardzo prosta. Krokwie opierają się na belkach stropowych, te z kolei spoczywają na murze lub murłacie. Częścią takiej konstrukcji są również przepustnice i wiatrownice. Te pierwsze zabezpieczają ścianę przed zawilgoceniem, a drugie – usztywniają krokwie i zabezpieczają je przed uszkodzeniami, które mógłby spowodować wiatr. Więźba krokwiowo-belkowa jest stosowana w budynkach, w których odległości między ścianami nie przekraczają 7,2 m, a nachylenie połaci mieści się w przedziale 30-50 stopni.

Konstrukcja krokwiowo-jętkowa różni się od poprzedniej dodatkowym elementem. Są to jętki - elementy konstrukcyjne łączące krokwie. To wzmocnienie sprawia, że dach może mieć kąt nachylenia powyżej 50 stopni, pozwala także na rozmieszczenie ścian w większych odległościach. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli poddasze ma mieć charakter użytkowy, jętka musi zostać zaprojektowana wysokości co najmniej 2,5 m.

Więźba płatwiowo-kleszczowa należy do najtrudniejszych konstrukcji stosowanych w dachach dwuspadowych, ale jednocześnie jest najdogodniejsza dla wygodnego zagospodarowania poddasza.

Jętki o długości powyżej 3,5 m wymagają podparcia. W tym celu wykorzystuje się płatwie. W dachu o konstrukcji płatwiowo-jętkowej powstają ściany stolcowe, które składają się ze słupów stolcowych, podwaliny i płatwi pośrednich. Trzeba przy tym pamiętać, że płatwie umieszczone pod jętkami mogą w znaczący sposób skomplikować prace związane z adaptacją poddasza.

Gdy w konstrukcji dachu zostaną wykorzystane płatwie i kleszcze, mówimy wówczas o więźbie płatwiowo-kleszczowej. To jedna z trudniejszych konstrukcji stosowanych w dachach dwuspadowych. Składa się z wiązarów głównych oraz pośrednich. Dodatkowym elementem są kleszcze, które usztywniają wiązary główne. W tej konstrukcji nie występują rozpory, jest więc najdogodniejsza dla wygodnego zagospodarowania poddasza.

Funkcjonalne poddasze

Pomieszczenia usytuowane bezpośrednio pod dachem dwuspadowym są ograniczone tylko przez dwa skosy. Po przeciwnych stronach znajdują się ściany szczytowe, które nie ograniczają przestrzeni. Ściany szczytowe mogą posiadać okna, które są znacznie tańsze niż okna, a zwłaszcza skomplikowane lukarny, montowane w połaciach. Dla funkcjonalności pomieszczeń na poddaszu istotna jest wysokość ścianki kolankowej. Jeśli wynosi 1 m, większość pomieszczeń na poddaszu ma wysokość 2,1 m, co w efekcie sprawia, że powierzchnia użytkowa górnej kondygnacji jest równa dwóm trzecim powierzchni parteru. Do modyfikacji wysokości ścianki kolankowej w gotowych projektach należy jednak podchodzić z ostrożnością, bo tego rodzaju zmiany mogą niekorzystnie odbić się na wyglądzie zewnętrznym budynku (jego proporcjach).

Jeśli na poddaszu mają zostać zaaranżowane pokoje, dach musi mieć odpowiednie nachylenie połaci. Im bardziej jest stromy, tym wysokość pomieszczeń jest większa. W domach z poddaszem użytkowym obecnie najczęściej projektuje się dachy o nachyleniu 35-45 stopni.

Pamiętajmy też, aby przed zakupem projektu sprawdzić zapisy zawarte w planie miejscowym, a gdy ten nie został uchwalony, uzyskać decyzję o warunkach zabudowy. Prawo miejscowe często stawia różne wymagania odnośnie dachu; jego kształtu, wysokości kalenicy i sposobu jej usytuowania czy kąta nachylenia połaci.