Jak zwalczyć szkodniki w drewnianym domu?

Ksylofagi – amatorzy domowego drewna

Owady, które pojawiły się na naszej planecie ok. 400 mln lat temu doskonale wykorzystały swój czas na przystosowanie się do ekstremalnych nawet warunków życia. Larwy niektórych drewnojadów (ksylofagów) potrafią żyć i rozwijać się przez kilkanaście lat w całkowicie przesuszonym drewnie. Zasiedleniu ulegają nie tylko drewniane ściany domów i konstrukcje dachowe, ale również drewniane tarasy i balkony, podłogi, boazeria, meble i okienne ramy.

O tym, że nasz dom zamieszkują niewidzialni lokatorzy mogą świadczyć otwory na powierzchni drewna, kupki drzewnej mączki albo dziwne odgłosy.

Coś chrupie albo stuka?

Drewno jest najważniejszym materiałem budowlanym w wielu domach. Szkielet konstrukcji, podłogi, wykładziny ścian, meble – wszystko jest wykonane z drewna. Tyle tylko, że ten naturalny materiał jest ulubiony nie tylko przez człowieka. Dla owadów wyspecjalizowanych w odżywianiu się drewnem domowe warunki są szczególnie atrakcyjne. Stała i wysoka temperatura oraz suche otoczenie zachęcają do zasiedlania. O tym, że nasz dom zaatakowały szkodniki, mogą świadczyć otwory na powierzchni drewna, kupki drzewnej mączki albo dziwne odgłosy.

Otwory wylotowe wygryzają owady dorosłe, które w drewnie przeszły przeobrażenie zupełne. Pod tym pojęciem rozumiemy cykl rozwojowy owada: jajo → larwa → poczwarka → imago.

Otwory wylotowe wygryzają owady dorosłe, które w drewnie przeszły przeobrażenie zupełne. Pod tym pojęciem rozumiemy cykl rozwojowy owada: jajo → larwa → poczwarka → imago. Po wylocie owady składają jaja i cykl rozpoczyna się na nowo. Z tego wynika, że po pierwszym zasiedleniu drewna przez szkodniki otworów jeszcze nie zobaczymy.

Sygnałów wskazujących na to, że drewno konstrukcyjne zostało zaatakowane przez owady nie należy lekceważyć. Zniszczoną zabytkową komodę można z żalem spalić, ale co zrobić na przykład z zasiedlonymi belkami? Wydrążone w drewnie kanały znacznie obniżają jego wytrzymałość.

Jak rozpoznać szkodniki w domu drewnianym?

Nieproszonego lokatora można zidentyfikować na podstawie kształtu i wymiaru otworów wylotowych.

• Otwory owalne, mocno spłaszczone o wymiarach 2-4 x 5-11 mm – spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus). Zasłużył na tytuł najgroźniejszego szkodnika drewna przetworzonego w Europie. Jego rozwój w stadium larwy trwa długo – dwa do sześciu lat, a bywa, że w niesprzyjających warunkach przeciągnie się do kilkunastu. Samiczka składa do 400 jaj, partiami po kilkanaście do kilkudziesięciu w głębokie szpary drewna. Larwy szybko się wylęgają i zagłębiają w drewno. Działając z pokolenia na pokolenie zamieniają całą część bielastą drewna w mączkę. Spuszczel atakuje zdecydowanie chętniej nowe budowy, niż stare. Stare drewno nie jest dla niego atrakcyjne, a poza tym chodzi mu tylko o drewno bielaste. Głośne chrobotanie podczas żerowania słychać z odległości dwóch metrów.
• Otwory okrągłe o średnicy 0,7-2 mm – kołatek domowy (Anobium punctatum). Pod względem szkodliwości podobny do spuszczela. Zasiedla drewno budowlane i meblowe wszystkich europejskich gatunków. Specjalizuje się w drewnie twardym, z tym że nie zasiedla twardzieli dębu i jesionu. Generacja jest zwykle 2-3 letnia. Czasem można usłyszeć odgłos stukania, jaki wydaje dorosły owad, uderzając głową o twarde drewno. Od tego charakterystycznego dźwięku pochodzi nazwa kołatka.

Cały szereg innych owadów może wprowadzić się do naszego domu, jeśli drewno zostanie uprzednio uszkodzone przez grzyby. A to z kolei świadczy o niedostatecznej izolacji konstrukcji albo o złej wentylacji. Grzyby do rozwoju potrzebują jedynie ciepła i wilgoci. Światło jest im zupełnie zbędne.

Jak zwalczyć owadzie szkodniki w domu?

Podstawą do zaplanowania walki ze szkodnikami jest rozpoznanie gatunku. Znajomość biologii owada pozwoli przeprowadzić zabiegi we właściwym czasie. Najlepszą porą jest okres przepoczwarczania, kiedy larwy zbliżają się do powierzchni drewna i są w bliskim zasięgu. W każdym przypadku, kiedy pojawią się podejrzane trocinki albo tajemnicze odgłosy w ścianach, należy wezwać fachowca. Zadanie jest zbyt poważne dla amatorów.

Najlepszą porą jest okres przepoczwarczania, kiedy larwy zbliżają się do powierzchni drewna i są w bliskim zasięgu. W każdym przypadku, kiedy pojawią się podejrzane trocinki albo tajemnicze odgłosy w ścianach, należy wezwać fachowca.

Zjawisko niszczenia drewna przez owady znane jest od dawna. Zawsze też próbowano ze szkodnikami walczyć. Tylko metody walki stały się z czasem coraz bardziej wyrafinowane i skuteczne.

• Metoda mechaniczna. Najstarsza metoda polegająca na ociosaniu i zniszczeniu zasiedlonej warstwy drewna razem ze szkodnikami. Chodniki przepycha się drutem. Trudno o stuprocentową skuteczność. Elementy mocno zniszczone trzeba wymienić na nowe.
• Metoda chemiczna. Zasiedlone drewno maluje się wielokrotnie insektycydem albo wprowadza go w głąb drewna (w nawiercone otwory) pod ciśnieniem. Metoda ciśnieniowa nie tylko niszczy owady, ale też impregnuje drewno na przyszłość.
• Metoda termiczna. Owady lubią ciepło, ale bez przesady: temperatura powyżej 60ºC jest dla nich zabójcza. Specjalnymi generatorami podgrzewa się powietrze i wtłacza do budynku. Utrzymanie w pomieszczeniach przez co najmniej osiem godzin temperatury ok. 80ºC powoduje podgrzanie całego drewna do 60-70ºC. Jeśli szkodniki stwierdzono tylko w niektórych elementach, zamiast totalnego ogrzewania, kieruje się strumień gorącego powietrza na wybrane miejsca.
• Metoda fumigacji. Do uszczelnionego budynku wprowadza się toksyczny gaz. Zabieg jest bardzo skuteczny, ponieważ gaz wnika w trudno dostępne miejsca oraz przenika przez farby i lakiery. Ludzie, zwierzęta domowe i rośliny muszą na czas zabiegu opuścić budynek. Tę metodę mogą stosować tylko wykwalifikowane i przeszkolone osoby.
• Dezynsekcja drewna przy pomocy fal elektromagnetycznych (mikrofalowa) albo polem elektrycznym o dużym natężeniu.

Krótko mówiąc, podjęta w porę walka ze szkodnikami w naszym domu jest trudna, ale nie beznadziejna.