[Poradnik] Podświetlenie ogrodowe – jak zaprojektować i wykonać?

Oświetlenie ogrodowe – dlaczego warto się na nie zdecydować?

Właściwie dobrane oświetlenie pełni kilka funkcji w aranżacji ogrodu. Przede wszystkim może zapewnić komfort użytkowania przestrzeni zewnętrznej po zmroku. Dzięki lampom łatwiej będzie Ci się poruszać po ścieżkach, tarasie czy schodach. Równocześnie podświetlenie ogrodowe może odstraszać potencjalnych włamywaczy, którzy unikają dobrze oświetlonych posesji.

Nie zapominajmy również o funkcji dekoracyjnej. Dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu punktów świetlnych możesz podkreślić wybrane elementy ogrodu, np.: roślinność, rzeźby, oczka wodne, fontanny. Światło tworzy przytulną atmosferę, może optycznie powiększyć małą przestrzeń oraz nadać jej nowego charakteru. Różnorodność dostępnych rodzajów oświetlenia (m.in.: latarnie, kinkiety ogrodowe, wiszące girlandy, lampy stojące, lampy sufitowe zewnętrzne) daje praktycznie niekończące się możliwości aranżacyjne.

Jakie elementy podświetlić w ogrodzie?

Podświetlenie roślin w ogrodzie — Podświetlenie roślin ogrodowych

Podświetlenie konkretnych elementów ogrodu powinno być starannie zaplanowane, najważniejsze jest jednak, abyś wybrał te strefy, który pełnią najważniejsze funkcje w codziennym użytkowaniu.

Oświetlenie ścieżek i alejek – najczęściej stosuje się tutaj niskie lampy stojące słupkowe, które delikatnie rozpraszają światło, można także zdecydować się na oprawy wpuszczane w nawierzchnię.
Oświetlenie roślinności – w przypadku drzew warto zastosować reflektory skierowane od dołu, natomiast mniejsze punkty świetlne sprawdzą się przy krzewach i rabatach.
Oświetlenie wejścia do ogrodu – lampy przy furtce lub bramie wjazdowej powinny zapewniać odpowiednią widoczność; można zastosować kinkiety lub latarnie ogrodowe.
Oświetlenie wejścia do domu – najczęściej stosuje się kinkiety lub plafony montowane na elewacji budynku.
Oświetlenie tarasu – warto zastosować różne źródła światła, np. kinkiety, lampy stojące czy girlandy.

Podświetlenie ogrodu a aspekty techniczne

Projektując nowoczesne oświetlenie ogrodowe, powinieneś uwzględnić aspekty techniczne, które mają wpływ na bezpieczeństwo użytkowania. Warto podkreślić, że instalacja elektryczna w ogrodzie powinna być odpowiednio zabezpieczona przed czynnikami atmosferycznymi oraz uszkodzeniami mechanicznymi. Szczególną uwagę zwróć na stopień ochrony IP oraz dobór odpowiedniego napięcia sieci.

Stopień ochrony IP

Stopień ochrony IP (Ingress Protection) to międzynarodowy standard określający odporność urządzeń elektrycznych na wnikanie cieczy (woda) oraz ciał stałych. Składa się on z dwóch cyfr – pierwsza z nich oznacza ochronę przed ciałami stałymi (np. przed kurzem), a druga przed wodą. Do ogrodu należy więc wybierać oprawy gwarantujące szczelność oraz odporne na działanie wody.

W przypadku lamp zewnętrznych montowanych pod osłoną (np. pod zadaszeniem ogrodowej altany lub tarasu) wystarczy stopień ochrony IP44.
Jeżeli lampy będą narażone na bezpośrednie działanie deszczu lub śniegu to najlepiej wybierać IP65 lub wyższe – taka ochrona zagwarantuje odporność na strumień wody.
Oprawy stosowane w pobliżu zbiorników wodnych powinny mieć wysokie IP – minimum IP67, które gwarantuje wodoszczelność.

Napięcie sieci – wysokie czy niskie?

Drugim, istotnym elementem jest dobór napięcia sieci. Napięcie standardowe w przypadku gospodarstw domowych wynosi 230 V, natomiast do oświetlenia ogrodów korzysta się z systemów o niskim napięciu – 12 V lub 24 V. Zapewniają one większe bezpieczeństwo jeśli dojdzie do przypadkowego uszkodzenia przewodów, np. podczas prac ogrodowych. Co więcej, instalacje o niskim napięciu nie wymagają specjalistycznych uprawnień do ich montażu i zapewniają energooszczędność – zwłaszcza w połączeniu z technologią LED.

Co więcej, kable przeznaczone do instalacji ogrodowych powinny być odporne na działanie wilgoci, promieni słonecznych oraz na uszkodzenia mechaniczne. Zaleca się stosowanie przewodów o podwyższonej wytrzymałości, np. kable w izolacji gumowej. Kable mogą być układane w pobliżu gruntu lub w glebie. Warte zastosowania są zabezpieczenia różnicowoprądowe (RCD), które automatycznie odcinają zasilanie w przypadku wykrycia nieszczelności instalacji lub uszkodzenia przewodów.

Jak zaprojektować i wykonać oświetlenie ogrodowe? Instrukcja

Wykonanie systemu oświetlenia w ogrodzie będzie wymagać od Ciebie realizacji kilku etapów. Przede wszystkim ważny jest odpowiedni projekt oraz wybór źródeł światła, które będą odpowiadać Twoim wymaganiom i uwarunkowaniom terenu.

1. Projekt oświetlenia ogrodowego – na etapie przygotowywania instalacji

Pierwszym krokiem będzie przygotowanie szczegółowego projektu oświetlenia ogrodowego. Na tym etapie powinieneś się skupić na rozplanowaniu przestrzeni oraz na wyborze elementów ogrodowych, które będą wymagać podświetlenia. Tak jak już wspominaliśmy wyżej, mogą to być m.in.: rabaty kwiatowe, drzewa, oczka wodne lub strefy funkcjonalne (np. ścieżki i alejki, weranda, taras, altana, plac zabaw dla dzieci). Projekt oświetlenia powinien uwzględniać warunki techniczne, czyli rozmieszczenie gniazd elektrycznych, dostępność źródeł zasilania i możliwości ukrycia przewodów. Pod uwagę weź również możliwe obciążenie instalacji.

Przyjmuje się, że:

lampy do oświetlenia ścieżek powinny znajdować się na wysokości 40-60 cm nad ziemią,
lampy podświetlające roślinność lub elewację powinny być montowane blisko ziemi,
lampy na tarasie lub altanie mogą być umieszczone na różnych poziomach.

Natomiast odległość pomiędzy lampami powinna być dostosowana do wybranego rodzaju oświetlenia oraz do wielkości oświetlanego obiektu.

Etap projektowania podświetlenia ogrodowego jest szczególnie ważny w przypadku nowych budynków, ponieważ instalacja elektryczna ogrodu może być zaplanowana równolegle z budową domu. Dzięki temu unikniesz problemów technicznych, które mogą się pojawić, gdy ogród jest już w pełni zagospodarowany.

2. Wybór źródła światła

Lampy solarne w ogrodzie — Lampy solarne to popularna opcja do ogrodu

Wiedząc już, które strefy funkcjonalne i elementy dekoracyjne zostaną podświetlone, możesz przejść do kolejnego kroku – wybrać odpowiednie lampy zewnętrzne. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele opcji, które różnią się np. wydajnością i efektywnością energetyczną, a także stylem oświetlenia. Mogą być również wyposażone w czujnik ruchu. Przyjrzyjmy się bliżej najpopularniejszym opcjom:

lampy ogrodowe LED – to najpopularniejszy wybór do ogrodu ze względu na trwałość, niskie zużycie energii oraz możliwość regulacji barwy światła; oświetlenie LED sprawdza się zarówno w oświetleniu dekoracyjnym, jak i funkcjonalnym;
halogeny – emitują mocne i jasne światło, ale ich zużycie energii jest znacznie wyższe niż w przypadku lamp LED; możesz je zastosować w oświetleniu punktowym np. elewacji;
lampy solarne – to rozwiązanie ekologiczne i idealne w przypadku miejsc, do których nie doprowadzić przewodów elektrycznych; lampy solarne nie sprawdzą się natomiast w zacienionych ogrodach, ponieważ emitowane przez nie światło zależne jest energii słonecznej;
lampy energooszczędne – są atrakcyjne cenowo, ale mają dość krótką żywotność i potrzebują czasu, aby się rozgrzać.

3. Przygotowanie terenu

Przed rozpoczęciem prac instalacyjnych powinieneś dokładnie przygotować teren. Usuń wszelkie przeszkody (np. kamienie, chwasty i wystające konary) z miejsc, w których planujesz instalację oświetlenia. Chcąc oświetlić ścieżki, możesz dodatkowo wyrównać nierówny teren.

Sprawdź: Schowek na narzędzia ogrodowe – budowa krok po kroku

4. Wyznaczenie tras instalacji

Wykorzystując np. taśmę mierniczą, oznacz przebieg kabli oraz miejsca, gdzie zaplanowane są lampy. Dobre oznaczenie trasy instalacji pozwala uniknąć pomyłek. Co ważne, na tym etapie warto sprawdzić, gdzie przebiegają wodociągi czy kanalizacja, aby zapobiec uszkodzeniu instalacji podziemnej.

5. Wykonanie instalacji elektrycznej

Do instalacji ogrodowych najlepiej używać kabli o podwyższonej odporności na wilgoć, zmiany temperatury i promieniowanie słoneczne, np. przewodów typu YKY.

Przewody najlepiej prowadzić pod ziemią na głębokości minimum 50 cm. Do ich ochrony przed działaniem wody i uszkodzeniami mechanicznymi stosuje się rury osłonowe (np. z tworzywa sztucznego). W miejscach łączenia się przewodów powinieneś zastosować hermetyczne puszki lub złącza o stopniu ochrony IP67 lub wyższym.

6. Podłączenie zasilania

Wszystkie przewody będą prowadzić do rozdzielni ogrodowej, która powinna być umieszczona w suchym i łatwo dostępnym miejscu. W rozdzielni instaluje się bezpieczniki oraz zabezpieczenia różnicowoprądowe.

Jeśli system oświetleniowy opiera się na napięciu 12 V lub 24 V, to konieczne będzie zainstalowanie transformatora – również w suchym i odpowiednio zabezpieczonym miejscu.

7. Montaż lamp ogrodowych

Po przygotowaniu i rozprowadzeniu instalacji elektrycznej przychodzi kolej na montaż lamp do ogrodu.

Reflektory do oświetlenia elewacji lub roślin montuje się tak, aby były skierowane w stronę obiektu, który mają oświetlać. Unikaj kierowania światła bezpośrednio na okna.
Oprawy do montażu w podłożu będą od Ciebie wymagać większej staranności przy osadzaniu w porównaniu do lamp stojących. Upewnij się, że są odpowiednio wypoziomowane, a ich obudowy mają wystarczająco wysoki stopień ochrony IP.
Lampy solarne wymagają ustawienia w miejscach dobrze nasłonecznionych.

8. Testowanie oświetlenia

Upewnij się, że wszystkie przewody są prawidłowo podłączone i nie ma żadnych luźnych końcówek, które mogą powodować zwarcia. Sprawdź, czy każda lampa działa prawidłowo.