Jak odnawiać meble fornirowane? Instrukcja i wybór farby

Dlaczego meble są fornirowane?

Drewno nie jest materiałem jednorodnym jak metal albo tworzywo sztuczne. Wytrzymałość mechaniczna, rozkład naprężeń, odporność na czynniki zewnętrzne – to wszystko zależne jest od wielu czynników. Stolarze, a także domowi majsterkowicze wiedzą doskonale, że im większa jest płyta drewna, tym większe ryzyko jej odkształcenia. Drewno pochłania wilgoć i oddaje ją z powrotem. Z jednej strony stanowi to ogromną zaletę tego materiału do wyposażenia wnętrz (reguluje wilgotność powietrza). Z drugiej zaś – takie zachowanie przysparza mnóstwo problemów przy produkcji mebli o dużych powierzchniach.

Z tego powodu duże płyty drewniane są z reguły rozcinane na małe kawałki i ponownie łączone (klejone). W ten sposób blat stołu lub drzwi szafy przestają się wypaczać, zwiększając pod wpływem wilgoci wymiary, i pękać podczas wysychania. Bardzo trudno jednak uzyskać jednorodną, estetyczną powierzchnię. Można temu zaradzić właśnie poprzez fornirowanie mebli.

Jak powstają uszkodzenia mebli fornirowanych?

Meble fornirowane są oczywiście tańsze od mebli z litego drewna. Jednak ich trwałość – głównie zewnętrznej powłoki – jest zdecydowanie mniejsza. Fornir, jak zwykłe drewno, wymaga pielęgnacji i ochrony. Fornirowane meble zmieniają wraz z upływem czasu swoją barwę – ciemne kolory blakną, a jasne żółkną w słońcu. Pojawiają się też na nich uszkodzenia mechaniczne:

• pęknięcia forniru – suche powietrze, niedostateczna pielęgnacja;
• pęcherze na fornirze albo pofalowania – wilgoć;
• uszkodzone krawędzie, oderwane kawałki forniru – obciążenia mechaniczne;
• fornir odklejony na znacznej powierzchni – naprężenia między warstwami materiału.

Jak odnawiać meble fornirowane?

W zależności od przyczyny uszkodzenia mebla oraz rozmiaru szkody istnieją dwie podstawowe metody ich odnawiania.

Uzupełnienie ubytków mebli fornirowanych

Wartość starych mebli nie zawsze jest przeliczalna na pieniądze. Od idealnego, nieskazitelnego stanu ważniejsza bywa czasem wartość pamiątkowa, sentymentalna. Aby zachować jak najwięcej z oryginału, nie warto zrywać od razu całej okleiny. Drobne różnice w odcieniu i rysunku doklejanego forniru tylko podkreślą wiek stołu albo komody. Załóżmy, że na krawędzi blatu komody wyłamany kawałek okleiny odsłania drewno konstrukcyjne. Należy wtedy postępować według planu,

• Z kawałka forniru zbliżonego kolorem i rysunkiem do naprawianego należy wyciąć trójkąt ostrokątny o takich wymiarach, aby całkowicie przysłonił uszkodzone miejsce.
• Wycięty fornir trzeba położyć na miejscu kwalifikującym się do wymiany i ostrym ołówkiem obrysować trójkąt.
• Ostrym nożem introligatorskim wzdłuż metalowej linijki nacina się dokładnie warstwę forniru na powierzchni blatu.
• Uszkodzony fornir zdejmuje się ostrożnie dobrze naostrzonym dłutem.
• Oczyszczoną powierzchnię trójkąta należy posmarować klejem, położyć przycięty na miarę kawałek forniru, docisnąć, aby nie zostało pod spodem powietrze i przymocować taśmą klejącą. Po związaniu kleju nadmiar forniru trzeba odciąć i zeszlifować ostre krawędzie.
• Okleinę można teraz wyretuszować odpowiednią bejcą. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, nanieść cienką warstwę lakieru na drewno i dotrzeć.

Bardzo niewielkie uszkodzenia forniru można czasem wyretuszować. Chodzi tutaj zawsze o pewne optyczne upiększenie mebla. Drobne ubytki okleiny dadzą się „wypełnić” woskiem retuszującym w sztyfcie. Kolorystyczny retusz niewielkich przetarć i zarysowań można przeprowadzić korektorem barwiącym.

Uwaga: Aby otrzymać możliwie najmniej zauważalne różnice miejsc odnawianych, należy zwrócić szczególną uwagę na odcień i rysunek fornirowych „łatek”. Jeśli nie ma możliwości znalezienia idealnego odcienia barwy, dobrze jest wybrać drewno nieco ciemniejsze. Ciemniejszy kawałek forniru będzie się mniej rzucał w oczy niż nieco jaśniejszy od całości.

 

 

Wykonanie nowej okleiny mebli fornirowanych

Stare meble fornirowane, które z racji przeznaczenie były mocno eksploatowane (na przykład rozkładany stół w pokoju), mają często bardzo duże uszkodzenia i przetarcia powierzchni. W takim wypadku zamiast naprawy starej okleiny bardziej uzasadniona będzie jej wymiana na całej powierzchni. Przebieg prac wygląda następująco.

• Podważenie ostrym dłutem i zdjęcie starego forniru.
• Zaszpachlowanie widocznych ubytków, wyrw i sęków drewna.
• Odtworzenie szpachlą wyszczerbionych krawędzi.
• Po wyschnięciu dokładne szlifowanie podłoża drewnianych mebli.
• Umycie i odtłuszczenie powierzchni.
• Zaimpregnowanie powierzchni rzadkim klejem.
• Odmierzenie i pocięcie pasów forniru.
• Dociskanie do powierzchni forniru posmarowanego klejem.
• Po wyschnięciu, obróbka wykończeniowa nadmiarów forniru, usuniecie wycieków kleju.
• Szlifowanie i oczyszczenie całej powierzchni – przygotowanie do lakierowania drewna.

Wybór farby do malowania mebli fornirowanych

Fornir jest w gruncie rzeczy zwykłym drewnem, tyle tylko, że w postaci cienkich arkuszy wykonanych z cennych gatunków. To oznacza, że jak każde drewno musi być zabezpieczany przed czynnikami zewnętrznymi i pielęgnowany. W sprzedaży dostępne są różne rodzaje lakierów i farb do malowania drewnianych mebli fornitorwanych.

Lakiery rozpuszczalnikowe do mebli

Podczas schnięcia lakiery rozpuszczalnikowe wydzielają nieprzyjemny zapach. Czasem bywają niezastąpione do lakierowania drewna niektórych gatunków egzotycznych.

• Lakiery rozpuszczalnikowe poliuretanowe – najbardziej odporne na działanie mechaniczne, długi czas wysychania.
• Lakiery rozpuszczalnikowe uretanowo-alkidowe – odporne na ścieranie, długi czas wysychania.
• Lakiery rozpuszczalnikowe uretanowe – odporne na ścieranie, nieco słabsze od poprzednich.

Lakiery wodne do mebli

Lakiery wodne szybko schną i nie wydzielają przykrych zapachów. Są odporne na ścieranie, detergenty i wilgoć. Dosyć łatwe w nakładaniu na powierzchnię.

• Lakiery wodne akrylowe – szybkoschnące, bezzapachowe, najmniej toksyczne.
• Lakiery wodne poliuretanowe – bardziej odporne od akrylowych, szybkoschnące, bez zapachu.
• Lakiery wodne akrylowo-poliuretanowe – właściwości zależą od proporcji głównych składników, odporne na ścieranie.

Lakierowanie mebli fornirowanych – instrukcja krok po kroku

Do malowania forniru doskonale nadaje się lakier akrylowy, szybkoschnący i neutralny zapachowo. Nie tylko zabezpiecza drewno forniru, ale też podkreśla i zachowuje naturalny kolor. 

1. Przygotowanie do lakierowania mebli fornirowanych

Przed malowaniem mebli powierzchnia musi być odpowiednio przygotowana. Ponieważ warstwa forniru może mieć grubość poniżej jednego milimetra, a co najwyżej kilka milimetrów, trzeba koniecznie zachować szczególną ostrożność.

Przed właściwym przygotowaniem dobrze jest mebel fornirowany obmyć roztworem odtłuszczającym. Jeśli praca jest wykonywana w pomieszczeniu, należy zadbać o dobrą wentylację.

2. Szlifowanie starej warstwy lakieru

Usunięcie starego lakieru należy wykonać poprzez dokładne szlifowanie. W miejscach trudnych (krawędzie, załamania) zalecana jest szczególna ostrożność.

3. Szpachlowanie powierzchni

Małe ubytki można wypełnić i wyrównać. Przy dużych powierzchniach zaleca się naniesienie warstwy szpachli i po wyschnięciu szlifowanie.

4. Gruntowne mycie i gruntowanie powierzchni

Powierzchnie do lakierowania nie mogą być ani tłuste, brudne albo zakurzone.

Zagruntowanie powierzchni służy lepszemu przyleganiu warstwy lakieru. Warstwa musi całkowicie wyschnąć – trzeba trzymać się ściśle wskazówek producenta.

5. Malowanie i lakierowanie mebli fornirowanych

Malując i lakierując meble fornirowane, zwykle trzeba nałożyć dwie warstwy preparatu. W zależności od tego, jaki lakier został użyty (wodny lub rozpuszczalnikowy), potrzebne może być nałożenie warstwy ochronnej lakieru bezbarwnego.