Rodzaje oczyszczalni ścieków

Przydomowe oczyszczalnie ścieków różnią się między sobą przepustowością, która warunkuje ich rozmiar. Oprócz tego inna może być ich technologia. Wyróżnia się następujące rodzaje oczyszczalni:

• oczyszczalnia z drenażem rozsączającym,
• oczyszczalnia z filtrem gruntowo-roślinnym,
• oczyszczalnia ze złożem biologicznym,
• oczyszczające krążenie (fitoreaktor),
• bioreaktor z osadem czynnym.

Drenaż rozsączający

Drenaż rozsączający jest najpopularniejszą wersją przydomowych oczyszczalni. Ma pewne istotne zalety. Otóż nie musi być zasilany elektrycznie, a jego montaż jest na tyle prosty, że inwestor może to wykonać samodzielnie. Jedyne, co ogranicza jego zastosowanie, to wielkość działki, ewentualnie niekorzystny rodzaj gleby. Dokładniej rzecz ujmując, aby można było skorzystać z tego typu oczyszczalni, potrzebna jest działka o minimalnych wymiarach 60–90 m². Natomiast gleba powinna być piaszczysta lub gliniasto-piaszczysta, tak aby możliwe było przesiąkanie ścieków w pożądanym tempie. Przydatność gruntu do rozsączania podziemnego może ocenić tylko specjalista. Praca tego rodzaju oczyszczalni opiera się na systemie podziemnych rur, tzw. drenów. Zawsze też składnikiem urządzenia jest osadnik gnilny, w którym zachodzi wstępne oczyszczanie. Takie ścieki są poprzez dreny równomiernie rozprowadzane w gruncie. Odpowiednia gleba działa jak naturalny filtr. Woda przesiąka przez nią, pozostawiając substancje organiczne i bakterie.

Oczyszczalnia z filtrem gruntowo-roślinnym

Oczyszczalnie z filtrem gruntowo-roślinnym są też nazywane gruntowo-korzeniowymi lub hydrobotanicznymi. Spośród wszystkich przydomowych oczyszczalni ten rodzaj jest najbardziej pozytywnie oceniany pod względem ochrony środowiska naturalnego. Praca tej oczyszczalni opiera się na działaniu systemu korzeniowego specjalnie wyselekcjonowanych roślin. Używa się trzciny pospolitej, wierzby krzewiastej (popularnie nazywanej wikliną) pałki wodnej lub sitowia. Zwykło się mówić, że w przyrodzie nic nie ginie i te rośliny to potwierdzają. Gatunki te odżywiają się składnikami znajdującymi się w ściekach, dzięki czemu ulegają one rozkładowi. Ponadto wyraźnie redukuje się tu także ilość fosforu i azotu. Pierwiastki te nie powinny dostawać się do wód gruntowych. Eksploatacja jest tania i prawie bezobsługowa. Ilość roślin, które trzeba zasadzić, to średnio ok. 20–30 m² powierzchni działki – w przeliczeniu na 4 osoby. Należy tu uwzględnić pewną rezerwę, ponieważ zimą proces rozkładu zachodzi wolniej. Ogólny schemat działania w nieznacznym stopniu odbiega od tradycyjnego drenażu. Ścieki przefiltrowane przez osadnik gnilny wędrują rurami do gleby, skąd są pobierane przez korzenie np. trzciny. W ramach eksploatacji należy kontrolować poziom ścieków i ewentualne obniżać go zimą w celu zapobiegania przemarzaniu ścieków na powierzchni. Istotne jest też, żeby korzenie były przykryte wodą, by rośliny nie obumarły. Od czasu do czasu osady z osadnika wstępnego usuwa się na specjalne poletka lub wywozi wozem asenizacyjnym. Okresowego płukania wymagają także rurociągi. Jest to bardzo naturalny i bardzo trwały system oczyszczania. Potrzebuje jednak sporej powierzchni i maksymalną wydajność osiąga po upływie 2–3 lat.

Oczyszczalnie z filtrem gruntowo-roślinnym są najlepiej oceniane pod względem ochrony środowiska naturalnego. Ich praca opiera się na działaniu systemu korzeniowego specjalnie wyselekcjonowanych roślin, które odżywiają się składnikami znajdującymi się w ściekach, dzięki czemu ulegają one rozkładowi. 

Oczyszczalnia ze złożem biologicznym

Kolejna oczyszczalnia – ze złożem biologicznym – jest zasilana elektrycznie i nieco mniej popularna. Złoże biologiczne to zamknięty zbiornik wypełniony naturalnym materiałem filtracyjnym, którym mogą być skały o odpowiednich właściwościach lub włókna tekstylne. Dzięki temu, że zbiornik jest nieduży, ten typ oczyszczalni można stosować na mniejszych działkach i to jest jego podstawowa przewaga w porównaniu do innych oczyszczalni. Ścieki przepływają przez ten zbiornik, ulegając oczyszczeniu za sprawą naturalnie tworzącej się w tym miejscu mikroflory bakteryjnej. Także rodzaj gleby na danej działce nie ma tu większego znaczenia, więc można zaryzykować stwierdzenie, że oczyszczalnie ze złożem biologicznym nadają się na najmniej sprzyjające działki. Na oczyszczalnię ze złożem biologicznym potrzeba od 6 do 20 m². Natomiast zużycie prądu wynosi 1–1,5 kWh na dobę. Ten typ oczyszczalni wymaga jednak nieco większej kontroli ze względu na automatykę działania. Nie jest to jednak szczególnie kłopotliwe.

Fitoreaktor

Z kolei fitoreaktor jest jeszcze mniej wymagający. Zajmuje niewiele miejsca (około 9 m²), nie wymaga też określonego gruntu, co więcej, nie zależy od poziomu wód gruntowych. Teren przy oczyszczalni można zagospodarować, utworzyć skalniak lub oczko wodne, które będzie ciekawym elementem krajobrazu. Przysypuje się go kopcem ziemi, który można obsadzić dowolnymi roślinami. Bardzo wysoka jest także skuteczność urządzenia – uzdatnia wodę do uzyskania II klasy czystości. Największym minusem tej oczyszczalni z punktu widzenia inwestora jest droższy w porównaniu z innymi typami koszt instalacji. Pocieszające jest jednak to, że stopniowo wypracowuje się metody obniżające te koszty. Technologia jest tu nieco bardziej skomplikowana. Osadnik wstępny jest trzykomorowy, a w fitoreaktorze instaluje się tzw. pompę mamucią – stąd wyższa cena. Zastosowany tu mechanizm przypomina filtr gruntowo-roślinny, z tym że w sposób mechaniczny przyspiesza się krążenie ścieków w obrębie fitoreaktora, przez co cały proces zachodzi szybciej.

Fitoreaktor zajmuje niewiele miejsca (około 9 m²), nie wymaga też określonego gruntu i nie zależy od poziomu wód gruntowych. Przysypuje się go kopcem ziemi, który można obsadzić dowolnymi roślinami. Bardzo wysoka jest także skuteczność urządzenia – uzdatnia wodę do uzyskania II klasy czystości.

Bioreaktor z osadem czynnym

Ostatnia przydomowa oczyszczalnia – bioreaktor z osadem czynnym – filtruje ścieki za pomocą wolno pływających w reaktorze drobnoustrojów, które stanowią wymieniony w nazwie osad czynny. Sterowanie pracą oczyszczalni odbywa się automatycznie. Oczyszczalnia nie wymaga więc stałej obsługi, a jedynie okresowej kontroli. W porównaniu z innymi oczyszczalniami bioreaktor jest bardziej wrażliwy na nierównomierny przepływ ścieków. Urządzenie zapewnia bardzo wysoki stopień oczyszczania ścieków i nie wymaga specjalnych warunków glebowych.