Tynki gipsowe – czy warto je wybrać? Sprawdzamy

Nakładanie tynku gipsowego na ściany — Tynki gipsowe – czy warto je wybrać? Sprawdzamy

Tynk gipsowy – czym się charakteryzuje i jakie są jego rodzaje?

Tynk gipsowy to jedna z najbardziej popularnych zapraw stosowanych przy wykańczaniu wnętrz. Jest suchą mieszanką, która po połączeniu z odpowiednią ilością wody tworzy masę. Jego podstawę stanowi spoiwo gipsowe lub gipsowo-anhydrytowe, do którego dodaje się wypełniacze węglanowe, wapno hydratyzowane oraz specjalne dodatki poprawiające właściwości robocze. Przy czym skład tynku gipsowego może się różnić w zależności od producenta i przeznaczenia. Zazwyczaj zawiera on od 35% do 75% spoiwa gipsowego, niewielką ilość wapna (2-10%), wypełniacze mineralne w postaci kredy lub dolomitu (20-55%) oraz domieszki modyfikujące, które stanowią do 1% całej mieszanki. Dzięki tym proporcjom charakteryzuje się bardzo dobrą przyczepnością do podłoża, wysoką wydajnością i łatwością w obróbce.

W zależności od techniki nakładania, grubości warstwy i rodzaju użytego wypełniacza wyróżnia się kilka odmian tynków gipsowych. Jakich?

Tynki gipsowe ręczne

Tynki ręczne sprawdzają się podczas prac remontowych lub w pomieszczeniach o niewielkiej powierzchni. Nakładane są bez użycia agregatu tynkarskiego, co pozwala precyzyjnie kontrolować grubość warstwy i tempo pracy. Ich czas wiązania jest krótszy niż w przypadku tynków maszynowych i zazwyczaj wynosi od 1,5 do 2 godzin.

Tynk gipsowy nakłada się równomiernie na ścianę, a po wstępnym stwardnieniu (po ok. 30-60 minutach) powierzchnię skrapia się wodą i zaciera pacą, uzyskując gładką fakturę.

Tynki gipsowe maszynowe

W przypadku większych pomieszczeń zdecydowanie lepiej sprawdzają się tynki maszynowe, które nakłada się przy pomocy agregatu tynkarskiego – zaprawa jest nanoszona natryskowo na ścianę lub sufit. Po nałożeniu tynk wyrównuje się łatą aluminiową typu H, a po upływie ok. 1,5 h przystępuje się do wygładzania. Proces kończy się filcowaniem, które nadaje powierzchni gładkość i jednolity kolor.

Tynki gipsowe lekkie

Lekkie odmiany tynku gipsowego zawierają w swoim składzie dodatek perlitu, czyli minerału o bardzo niskiej gęstości i doskonałych właściwościach termoizolacyjnych. Obecność tego składnika sprawia, że zaprawa jest bardziej plastyczna, ma mniejszy ciężar objętościowy i lepszą urabialność. Dodatkowo, dzięki perlitowi, zwiększa się jej wydajność – nawet o 30%.

Tynki lekkie polecane są w sytuacjach, gdy zależy nam na zmniejszeniu obciążenia konstrukcji oraz poprawie właściwości cieplnych ścian, a ich zastosowanie jest szczególnie popularne w budownictwie energooszczędnym.

W porównaniu z tynkami zwykłymi tynki lekkie różnią się przede wszystkim masą i strukturą. Tynk tradycyjny zawiera klasyczne wypełniacze mineralne, takie jak kreda lub dolomit, przez co jest gęstszy i cięższy. Tynk lekki natomiast ma niższą gęstość, co przekłada się na jego większą wydajność i mniejsze zużycie materiału. Dodatkowo tynk lekki lepiej „oddycha” i stanowi skuteczniejszą barierę cieplną, ograniczając straty energii w budynku. Różnice dotyczą również właściwości aplikacyjnych. Tynki lekkie wymagają dłuższego czasu obróbki, co pozwala na spokojniejsze prowadzenie prac i łatwiejsze korygowanie powierzchni. Z kolei tynki zwykłe szybciej wiążą i twardnieją, co może być korzystne przy niewielkich remontach lub tam, gdzie liczy się szybki postęp robót.

Tynki cienkowarstwowe i gładzie gipsowe

Odrębną kategorię stanowią tynki cienkowarstwowe, czyli gładzie. Nakłada się je w warstwie o grubości do kilku milimetrów, aby uzyskać gładką powierzchnię pod malowanie lub tapetowanie. Często stosuje się je jako drugi etap po tynkowaniu.

Na rynku dostępne są także gładzie gipsowo-polimerowe, które wzbogacono o spoiwa polimerowe. Charakteryzują się one wyższą przyczepnością i elastycznością, dlatego są szczególnie polecane na trudne podłoża lub w miejscach o zmiennych warunkach cieplno-wilgotnościowych.

W jakich pomieszczeniach sprawdzi się tynk gipsowy?

Białe ściany pokryte tynkiem — Ściany pokryte tynkiem gipsowym bez problemu nadają się do malowania i tapetowania

Warto w tym miejscu podkreślić, że tynk gipsowy to materiał przeznaczony wyłącznie do stosowania wewnątrz budynków. Wysoka gładkość, zdolność do regulowania wilgotności powietrza i estetyczne wykończenie sprawiają, że sprawdza się w pomieszczeniach mieszkalnych, biurowych i użyteczności publicznej. Najczęściej jednak stosuje się go w salonach, sypialniach, pokojach dziecięcych czy korytarzach. Można go nakładać na praktycznie wszystkie rodzaje podłoża, o ile są one odpowiednio przygotowane i mają wystarczającą nośność.

Uwaga: Tynk gipsowy bardzo dobrze radzi sobie z krótkotrwałym działaniem wilgoci – można więc go stosować w łazienkach, o ile wilgotność względna nie przekracza tam 70% i nie utrzymuje się przez długi czas, co oznacza, że łazienka powinna być odpowiednio wentylowana. Nie zaleca się natomiast stosowania tynków gipsowych w pomieszczeniach, które są narażone na ciągłą wilgoć lub intensywne uszkodzenia mechaniczne, czyli np. w garażach, domowych warsztatach, kotłowniach, piwnicach.

Czy tynk gipsowy jest zdrowy i przyjazny dla środowiska?

Jednym z mitów dotyczących tynków gipsowych jest ich potencjalna szkodliwość dla naszego zdrowia i środowiska. Wyjaśniamy więc, że gips to minerał występujący w naturze – jako siarczan wapnia dwuwodny (CaSO₄x2H₂O), który od setek lat wykorzystuje się w budownictwie. Współczesne tynki gipsowe powstają zarówno z surowców naturalnych, jak i z gipsu syntetycznego pozyskiwanego w procesie odsiarczania spalin w elektrowniach. Ten drugi, oznaczany skrótem REA, pod względem właściwości fizykochemicznych nie różni się niczym od gipsu kopalnianego; jest całkowicie bezpieczny dla zdrowia, nietoksyczny i nie jest promieniotwórczy.

Przeczytaj również: Wybór tynku dekoracyjnego – na co zwrócić uwagę? Do jakich wnętrz pasuje?

Jakie są zalety i wady tynków gipsowych?

Jedną z największych zalet tynku gipsowego jest jego zdolność do regulowania wilgotności powietrza. Gips ma właściwości higroskopijne, co oznacza, że potrafi wchłaniać nadmiar pary wodnej z otoczenia, gdy wilgotność w pomieszczeniu rośnie, a następnie oddawać ją, gdy powietrze staje się zbyt suche. Dzięki temu ściany wykończone tynkiem gipsowym stabilizują mikroklimat w domu i zapobiegają nadmiernemu przesuszeniu powietrza.

Pod względem właściwości termicznych tynk gipsowy również wypada bardzo korzystnie. Jego współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi średnio 0,28 W/mxK (a w przypadku tynku cementowo-wapienny osiąga wartość około 0,45 W/mxK), co sprawia, że dobrze zatrzymuje ciepło wewnątrz pomieszczenia, przyczyniając się do poprawy efektywności energetycznej budynku i ograniczenia strat cieplnych. Oznacza to, że ściany pokryte gipsem są przyjemne w dotyku i szybciej się nagrzewają.

Tynk gipsowy pozwala uzyskać gładką, jednolitą powierzchnię już przy jednej warstwie, co znacząco skraca czas wykończenia wnętrz. W razie potrzeby powierzchnię można dodatkowo wykończyć gładzią finiszową. Kolejną zaletą jest łatwość aplikacji. Doświadczony tynkarz jest w stanie wykończyć nawet 150 m2 w ciągu jednego dnia, a sama praca nie wymaga stosowania wielu warstw ani skomplikowanych narzędzi. Po nałożeniu tynk gipsowy schnie stosunkowo szybko – w dobrze wentylowanym pomieszczeniu (w temperaturze około 20 stopni Celsjusza) w ciągu 7-14 dni. Ważne jest jednak, aby zadbać o odpowiednią cyrkulację powietrza, unikając przy tym przeciągów, które mogłyby prowadzić do pęknięć powierzchni.

Wady

Tak jak już wspominaliśmy, w warunkach stałej wilgotności przekraczającej 70% tynk gipsowy traci swoje właściwości mechaniczne, przez co noże się odspajać, kruszyć lub ulegać zniszczeniu. Dlatego też w pomieszczeniach takich jak pralnie, łazienki bez wentylacji czy piwnice lepiej zastosować tynki cementowo-wapienne, które są bardziej odporne na długotrwałe zawilgocenie. Ponadto jest mniej odporny na uszkodzenia mechaniczne niż tynki cementowe.

Co więcej, gips, jako materiał o odczynie lekko kwaśnym, może przyspieszać korozję stali nieocynkowanej lub nierdzewnej. Z tego powodu w miejscach, gdzie występują gwoździe, wkręty lub profile stalowe, zaleca się stosowanie elementów zabezpieczonych antykorozyjnie.

Jak nakładać tynki gipsowe?

Tynk gipsowy nakłada się zazwyczaj jedną warstwą o grubości do około 3,5 cm. Po przygotowaniu zaprawy zgodnie z instrukcją producenta materiał można nakładać ręcznie za pomocą kielni lub przy użyciu agregatu tynkarskiego.

Po naniesieniu tynku pierwszym etapem jest użycie łat aluminiowych, które pozwalają uzyskać równą warstwę. Gdy materiał częściowo zwiąże (zwykle po ok. 1 h), przeprowadza się kolejne wyrównanie. Tuż przed pełnym związaniem powierzchnię należy skropić niewielką ilością wody, aby ułatwić wykończenie, a następnie zacierając ją gąbką, usuwa się ewentualne nierówności. Ostateczne wygładzenie tynku wykonuje się pacą stalową, tak zwaną żyletką, co pozwala uzyskać elegancką i jednolitą powierzchnię ścian i sufitów.

Po prawidłowym nałożeniu tynk gipsowy potrzebuje zwykle od 10 do 14 dni na całkowite wyschnięcie. Po tym czasie powierzchnia jest gotowa do malowania lub tapetowania (zaleca się zagruntowanie ściany, aby poprawić przyczepność farb i tapet).

Najdogodniejszym okresem do tynkowania jest wiosna i lato, chociaż przy zapewnieniu odpowiednich warunków ogrzewania i wentylacji prace można prowadzić także jesienią. Ważne jest, aby rozpocząć je dopiero po kilku miesiącach od zakończenia budowy domu, ponieważ ściany muszą się ustabilizować. W przypadku podłoży betonowych tynkowanie warto odłożyć przynajmniej na dwa miesiące od momentu ich wykonania. Prace tynkarskie powinny rozpoczynać się dopiero wtedy, gdy zakończone są wstępne instalacje, wstawione okna i drzwi zewnętrzne oraz osadzone ościeżnice drzwi wewnętrznych.

Sprawdź: Ogrzewanie podtynkowe – jak działa i kiedy warto instalować?

Tynk gipsowy czy cementowo-wapienny?

Popularne tynki gipsowe i tynki cementowo-wapienne różnią się zarówno składem, jak i właściwościami użytkowymi.

Tynki cementowo-wapienne tworzone są z mieszanki cementu, wapna, piasku i wody. Po nałożeniu mają lekko chropowatą strukturę, która nawet przy starannym wygładzeniu powierzchnia pozostaje delikatnie szorstka. Są za to bardzo odporne na uszkodzenia mechaniczne, dzięki czemu świetnie sprawdzają się w pomieszczeniach intensywnie użytkowanych. Jednocześnie są paroprzepuszczalne, co oznacza, że nie blokują przepływu pary wodnej przez ściany. Tynki cementowo-wapienne można nakładać ręcznie lub maszynowo, a gotowe mieszanki często wzbogacone są dodatkami poprawiającymi urabialność, przyczepność czy regulującymi czas wiązania.

Z kolei tynki gipsowe zdobyły popularność przede wszystkim ze względu na estetykę – gips tworzy gładką i białą powierzchnię, co ułatwia wykończenie ściany. Tak jak wspominaliśmy, materiał pochłania nadmiar wilgoci z powietrza i oddaje ją, gdy wnętrze staje się suche, co sprzyja utrzymaniu optymalnego mikroklimatu, a niski współczynnik przewodzenia ciepła sprawia, że ściany wykończone gipsem są „cieplejsze” w dotyku niż te pokryte tynkiem cementowo-wapiennym. Równocześnie pamiętajmy o tym, że tynki gipsowe są mniej odporne na uszkodzenia mechaniczne i nie nadają się do pomieszczeń o stałej wilgotności powyżej 70%, a w kontakcie z niechronioną stalą mogą przyspieszać korozję.

Podsumowując, tynk cementowo-wapienny jest lepszy tam, gdzie liczy się odporność na uderzenia, odporność na wilgoć i możliwość wyrównywania grubych nierówności. Tynk gipsowy będzie dobrym wyborem w pomieszczeniach mieszkalnych o umiarkowanej wilgotności, gdzie priorytetem są estetyka i gładka powierzchnia.