Budowa ścianki kolankowej

Budynek nie musi posiadać ścianki kolankowej. Nie stanowi ona niezbędnego elementu konstrukcyjnego. Więźbę dachową równie dobrze można oprzeć na wieńcu stropu strychowego. Obecność ścianki kolankowej ma znaczenie wówczas, jeśli poddasze ma zostać przeznaczone na cele mieszkalne. Jeśli ścianki kolankowej nie ma, na poddaszu pozostaje niewiele powierzchni do zagospodarowania. Dla funkcjonalności pomieszczeń istotna jest nie tylko jej obecność, ale również wysokość. Im wyższa ścianka kolankowa, tym więcej miejsca na poddaszu. To ważne także ze względów formalnych. Aby pomieszczenie mogło zostać przeznaczone na stały pobyt ludzi, jego średnia wysokość powinna wynosić 2,2 m (wysokość pomieszczenia przeznaczonego na pobyt czasowy to 1,9 m).

Budowa ścianki kolankowej

Ścianka kolankowa jest stawiana na wieńcu ostatniej kondygnacji budynku. Na niej opiera się konstrukcja więźby dachowej. Stanowi przedłużenie ścian parteru. Ścianka kolankowa przenosi obciążenia dachu na strop oraz na ściany zewnętrzne niższej kondygnacji. Obciążenia, o których mowa, to nie tylko ciężar samego dachu. Ścianka kolankowa musi również utrzymać ciężar śniegu czy też siłę wiatru. W przypadku dachów dwuspadowych ścianki kolankowej są dwie i są usytuowane równolegle do kalenicy.

Ścianka kolankowa stanowi przedłużenie ścian parteru. Na niej opiera się konstrukcja więźby dachowej. Ścianka kolankowa przenosi obciążenia dachu na strop oraz na ściany zewnętrzne niższej kondygnacji.

Ścianka kolankowa z reguły jest budowana z tych samych materiałów, co inne ściany konstrukcyjne budynku. W domach o drewnianej konstrukcji szkieletowej zazwyczaj stanowi przedłużenie słupów niższej kondygnacji (powinna być wzmocniona dodatkowym rusztem ściśle związanym z konstrukcją całego domu). W domach murowanych do jej budowy służą te same materiały, co do budowy ścian nośnych. Różnica polega na tym, że w celu jej wzmocnienia dodaje się słupki żelbetowe. Pod murłatą natomiast umieszcza się wieniec żelbetowy i następnie kotwi prętami, które sięgają do wieńca stropu położonego niżej. Wzmocnienie eliminuje ryzyko rozparcia ścianki kolankowej, wzmacnia sztywność i konstrukcję dachu. Im ścianka jest wyższa, tym więcej zawiera elementów wzmacniających. Ścianka kolankowa bywa też wykonywana jako integralna część więźby dachowej. Jest wówczas budowana z drewna obmurowanego cienką warstwą osłonową. Ścianka kolankowa musi być wytrzymała i solidna. Nie może być wiotka. W przeciwnym razie na jej powierzchni pojawią się pęknięcia. Jej niewłaściwe wykonanie grozi nawet katastrofą budowlaną.

Wysokość ma znacznie

Ścianki kolankowe o wysokości do 75 cm nie są traktowane jako poprawiające funkcjonalność pomieszczeń na poddaszu. Za pożądaną uważa się natomiast wysokość 80-110 cm. Natomiast jeśli wysokość ścianki kolankowej wynosi 150 cm, to już w odległości pół metra od niej można się swobodnie przemieszczać. Jeżeli wysokość ścianki wynosi 2 metry, komfort pomieszczeń na poddaszu w niczym nie ustępuje wygodzie pokoi na parterze.

Im wyższa ścianka kolankowa, tym większy komfort pomieszczeń na poddaszu. Wysokości scianki kolankowej nie można jednak zmieniać na własną rękę. To zadanie należy do architekta.  

Jak już zostało wcześniej powiedziane, wysokość ścianki kolankowej ma znaczenie dla wygody pomieszczeń na poddaszu. Ale architekt, który tworzy projekt, bierze pod uwagę nie tylko ten element. Planuje jej wysokość, biorąc pod uwagę m.in. szerokość budynku, kąt nachylenia dachu oraz rodzaj jego konstrukcji. Nie bez znaczenia jest przy tym wygląd zewnętrzny domu. Ściana kolankowa nie może zaburzać jego proporcji. Dotyczy to zwłaszcza budynków z dachem o niewielkim kącie nachylenia. Znaczne podniesienie wysokości ścianki kolankowej z reguły nie wypada korzystnie dla ich wyglądu zewnętrznego. Nanoszenie podobnych zmian odnosi lepszy skutek w domach z dużym kątem nachylenia połaci. Po podniesieniu ścianki kolankowej dom może sprawiać wrażenie nieco smuklejszego. Ryzyko zniekształcenia bryły jest większe w przypadku domów z niewielkim kątem nachylenia dachu.

Zmiany w projekcie

Podniesienie wysokości ścianki kolankowej wzbudza wśród inwestorów szczególne zainteresowanie. Czasem planują jej podwyższenie już podczas kupowania projektu, ale bywa, że na pomysł ten wpadają znacznie później – dopiero na placu budowy. Niedoświadczonym budowlańcom może się wydawać, że dodanie pustaka czy dwóch nie stanowi różnicy dla konstrukcji budynku. Podwyższenie ścianki kolankowej o 30 cm nie ma dużego znaczenia dla wyglądu zewnętrznego domu. Ale takich zmian, pozornie niewielkich, nie można wprowadzać na własną rękę. Podwyższenie ścianki kolankowej wymaga dokonania ponownych obliczeń. Wyższe ściany są cięższe, a ich waga ma znaczenie dla konstrukcji całego budynku, dla jego ścian zewnętrznych i fundamentów. Modyfikacja wysokości ścianki kolankowej wpływa przy tym także na inne elementy. Zmienia się wysokość, na której znajdują się okna dachowe. Problemem może okazać się wykończenie ościeży. Inny jest poziom posadowienia murłat, płatew, okapów i kalenicy dachu. Ten ostatni element ma znaczenie w odniesieniu do prawa miejscowego, bowiem w planach zagospodarowania przestrzennego bywa określana dopuszczalna wysokość kalenicy. Trzeba uważać, aby jej nie przekroczyć. Podwyższenie ścianki kolankowej skutkuje również podwyższeniem kosztów budowy (potrzeba więcej materiałów – nie tylko na ściankę kolankową, ale także na ściany działowe na poddaszu).

Odpowiednim momentem na podwyższenie wysokości ścianki kolankowej jest adaptacja projektu. Architekt powinien wówczas wykonać projekt zamienny z nowymi przeliczeniami, rysunkami, opisem oraz detalami wykonania. Może się zdarzyć również tak, że modyfikacja ścianki kolankowej zostanie wymuszona przez inną zmianę dotyczącą konstrukcji dachu – zmianę kąta jego nachylenia.