Dom pasywny: projekt, cena, budowa i opinie

Co to jest dom pasywny?

Dom pasywny to budynek, który spełnia określone kryteria w zakresie zapotrzebowania na energię cieplną – musi ono wynosić maksymalnie 15 kWh/m2 rocznie. Natomiast suma zapotrzebowania na energię niezbędną do ogrzewania wnętrza domu, funkcjonowania domowego sprzętu elektrycznego i wyprodukowania ciepłej wody nie powinna przekraczać 120 kWh/m2 w skali roku.

Aby uzyskać taki efekt, dom pasywny musi być zbudowany w odpowiedni sposób, tak by charakteryzował się maksymalną szczelnością i jak najniższym współczynnikiem przenikania ciepła (symbol U). Aby to uzyskać, potrzebne są specjalistyczne techniki izolacji ścian, wyeliminowanie mostków termicznych, zastosowanie niskoemisyjnych okien i drzwi wejściowych dedykowanych do tego typu domów.

Dom pasywny to budynek, który spełnia określone kryteria w zakresie zapotrzebowania na energię cieplną – musi ono wynosić maksymalnie 15 kWh/m2 rocznie.

Pierwsze domy pasywne powstawały w Niemczech – tam też utworzono Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt, który m.in. przyznaje certyfikaty poświadczające spełnienie wymagań domu pasywnego. Na rodzimym gruncie funkcjonuje natomiast Polski Instytut Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej, który posiada akredytację instytutu z Darmstadt, dzięki czemu również może zajmować się certyfikowaniem zarówno komponentów używanych podczas budowy, jak też gotowych budynków pasywnych.

 

 

Dom pasywny a energooszczędny - różnice

Wybierając projekt domu, warto pamiętać o rozróżnieniu pomiędzy domem pasywnym a energooszczędnym. Choć może wydawać się, że te pojęcia są tożsame (w końcu dom pasywny pozwala na oszczędzanie energii), to jednak są to dwa typy budynków. Dom energooszczędny również zużywa mniej energii niż standardowy budynek, jednak nie jest to aż tak duża oszczędność, jak w przypadku domu pasywnego. Zapotrzebowanie na energię cieplną w przypadku domu energooszczędnego oscyluje w granicach 35-70 kWh/m2 rocznie. Wymagany współczynnik przenikania ciepła w domach energooszczędnych jest nieco wyższy niż w pasywnych. Istotnym elementem jest też rekuperator w wentylacji, który pozwala na odzyskanie części ciepła wykorzystanego do ogrzania powietrza. W domach pasywnych jest on niezbędny, natomiast w energooszczędnych – rekomendowany, ale niekonieczny.

Dom pasywny: jaki projekt domu?

Jak powinien wyglądać projekt domu pasywnego? Na co należy zwrócić uwagę podczas zakupu projektu? Projekt przede wszystkim powinien być zgodny z dość sztywnymi wymaganiami dotyczącymi projektowania i budowy tego typu domów. Tym, co możemy zweryfikować już na pierwszy rzut oka, jest bryła domu. Nie może on posiadać zbyt wielu załamań ani balkonów – konstrukcja powinna być jak najprostsza i jak najbardziej zwarta.

Istotną kwestią jest również rozplanowanie okien i przeszkleń, które mają być umieszczone głównie na południowej ścianie domu, aby zapewnić jak najlepsze nasłonecznienie pomieszczeń, a tym samym – ograniczyć zapotrzebowanie na sztuczną energię. Po tej stronie powinny znajdować się np. sypialnie, pokoje dzienne czy salon. Ważną rolę odgrywa również dach – dwu- lub nawet jednospadowy, odpowiednim kącie nachylenia. O wiele lepiej jest wybrać dom o dwóch kondygnacjach (lub np. z poddaszem użytkowym) niż duży dom parterowy, w którym powierzchnia dachu będzie rozległa, a tym samym zwiększy straty ciepła.

W projekcie domu pasywnego (jak np. tutaj) powinny również być uwzględnione takie elementy, jak wentylacja z odzyskiem ciepła (czyli wspomnianym już rekuperatorem), gruntowy wymiennik ciepła i pompa ciepła oraz instalacja solarna, czyli kolektory słoneczne do podgrzewania wody użytkowej oraz (opcjonalnie) do wspomagania instalacji grzewczej.

Koszty budowy i dofinansowanie do budowy domu pasywanego

Skoro dom pasywny pozwala tak dużo zaoszczędzić na ogrzewaniu, to dlaczego nie wszyscy budują właśnie według takich kryteriów? Haczyk tkwi w kosztach budowy domu, które w Polsce są wyższe o ok. 20% niż budowa domu w „tradycyjnej” technologii. Z czego wynika ta różnica? Na wyższy koszt budowy wpływa sposób wykonania niemalże każdego jego elementu: fundamentów, ścian, dachu i ścian, a także stolarki okiennej, wentylacji i ogrzewania, uszczelnień i wymiennika ciepła. Poza tym w kosztorysie budowy domu pasywnego występują dodatkowe pozycje, które nie są konieczne w przypadku standardowych budynków (np. instalacja solarna). Droższe są okna i drzwi, które muszą spełniać standardy zapewniające zminimalizowanie strat ciepła. Trzeba również pamiętać, że zarówno ściany, jak i dach budynku wymagają odpowiedniej izolacji termicznej – za tego typu materiały również sporo zapłacimy.

Haczyk tkwi w kosztach budowy domu, które w Polsce są wyższe o ok. 20% niż budowa domu w „tradycyjnej” technologii.

Do niedawna na budowę domu pasywnego można było uzyskać dopłatę w wysokości 50 000 zł z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w ramach programu „Efektywne wykorzystani energii”. Program obejmował zarówno osoby fizyczne decydujące się na wybudowanie domu pasywnego, jak też zakup mieszkania w budynku wybudowanym w takiej technologii. Dotacja była przeznaczana na spłatę części kredytu zaciągniętego na budowę lub zakup domu czy mieszkania, pod warunkiem, że zostało potwierdzone spełnienie wymagań energetycznych budynku p zakończeniu budowy i formalnym odbiorze domu. Niestety w 2016 roku program został przedwcześnie zamknięty, mimo że wykorzystano jedynie niewielki procent środków przeznaczonych na dofinansowania.

 

 

Dom pasywny: budowa od A do Z

Budowę domu rozpoczynamy oczywiście od zakupu i przygotowania działki budowlanej. Najlepiej, by nie była ona zbyt zacieniona i by umożliwiała usytuowanie budynku w taki sposób, by był on zwrócony w kierunku południa. Od strony północnej możemy np. posadzić drzewa, by osłonić dom.

1. Fundamenty

Pierwszym etapem prac jest wykonanie fundamentów, czyli tzw. roboty mokre. Na przygotowanym wcześniej terenie wykonujemy wykop, w którym zostaną ułożone rury tworzące gruntowy wymiennik ciepła. W ten sposób wykorzystujemy temperaturę ziemi, aby obniżać (latem) lub podwyższać (zimą) temperaturę powietrza w domu. Zasypując wykop, w którym jest już umieszczony wymiennik ciepła, należy pamiętać o tym, by jedna końcówka rury wystawała pionowo ponad powierzchnię ziemi – jest to niezbędne do połączenia tej instalacji z systemem kolektorów słonecznych.

Na przygotowanym wcześniej terenie wykonujemy wykop, w którym zostaną ułożone rury tworzące gruntowy wymiennik ciepła.

Następnie możemy przystąpić do montowania i betonowania ław fundamentowych  oraz wmurowania ścian fundamentowych. Ściany fundamentowe należy zaizolować warstwą pustaków izolacyjnych oraz powłoką bitumiczną i styropianem. Po ułożeniu zbrojenia podłogi i wylaniu betonu konstrukcyjnego zabezpieczamy betonową posadzkę folią. Podczas ocieplania boków płyty fundamentowej warto zwrócić uwagę na to, by warstwa styropianu była nieco wyższa, ponieważ w ten sposób zapobiegamy powstawaniu mostków termicznych.

2. Stan surowy otwarty

Po zakończeniu prac nad fundamentami (czyli tzw. stanu zerowego) rozpoczynamy prace mające na celu doprowadzenie budowy do stanu surowego. Ściany domu pasywnego mogą być prefabrykowane, czyli wykonane wcześniej i dowiezione na plac budowy w całości. Po zamontowaniu ścian nośnych należy je zabezpieczyć pianką poliuretanową (która również zwiększa poziom szczelności budynku) oraz ocieplić styropianem. Kiedy ściany nośne i działowe są już gotowe, możemy wykonać stropy i ułożyć więźbę dachową.

3. Stan surowy zamknięty

Doprowadzenie domu do stanu surowego zamkniętego oznacza pokrycie dachu oraz zamontowanie stolarki okiennej i drzwiowej. Poszycie dachowe może być wykonane z płyt OSB, które następnie ocieplamy styropianem – dopiero na tej warstwie będziemy później układać dachówkę. Ramy okienne w domu pasywnym powinny być wyposażone w warstwę termoizolacyjną i zamontowane przy pomocy specjalnych kotew metalowych. Ważne jest również, by drzwi wejściowe posiadały atest zapewniający ich przystosowanie do domu pasywnego.

4. Prace wykończeniowe

Po uzyskaniu zamkniętego stanu surowego przystępujemy o otynkowania domu i wykonania elewacji. Kolejnym krokiem jest montaż niezbędnych instalacji wewnątrz domu oraz ułożenie płyt gipsowo-kartonowych i wykończenie posadzek. Wykonanie instalacji obejmuje również montaż centrali grzewczej LWZ, zawierającej rekuperator i pompę ciepła. Na tym etapie możemy również wykonać instalację solarną, przy pomocy której będziemy pozyskiwać ciepło do ogrzania wody użytkowej (ewentualnie także do wspomagania instalacji grzewczej).

Po uzyskaniu zamkniętego stanu surowego przystępujemy o otynkowania domu i wykonania elewacji.

Po zakończeniu wszystkich prac budowlanych pozostaje już „tylko” wykończenie wnętrza domu. Ten etap – o czym wie każdy, kto choć raz miał do czynienia z wykańczaniem domu lub mieszkania – jest niemalże równie pracochłonny jak poprzednie. Obejmuje on m.in. biały montaż (czyli podłączenie takich urządzeń, jak np. brodzik czy wanna), ułożenie podłóg, wykończenie ścian (tu mamy szeroki wachlarz możliwości, od farb, poprzez tapety aż po płytki ceramiczne czy beton dekoracyjny) oraz zamontowanie gniazdek elektrycznych.

 

 

Dom pasywny – opinie

Zdania na temat opłacalności domów pasywnych, podobnie jak w przypadku większości zagadnień związanych z ekologią i oszczędzaniem, są podzielone. Z jednej strony, taki typ domu pozwala na zminimalizowanie ingerencji w środowisko naturalne, ponieważ w maksymalnym stopniu wykorzystuje odnawialne źródła energii. Oprócz ekologii pojawia się również walor ekonomiczny – koszt energii cieplnej w skali roku, w przypadku domu o wielkości ok. 150 m2 wynosi szacunkowo 500-650 zł.

Zdania na temat opłacalności domów pasywnych, podobnie jak w przypadku większości zagadnień związanych z ekologią i oszczędzaniem, są podzielone.

Z drugiej strony, dom pasywny oznacza wyższe koszty budowy, a więc już na starcie musimy dysponować większą kwotą, a co za tym idzie (w większości przypadków) – zaciągnąć większy kredyt. Koszty budowy będą wprawdzie zwracać się w postaci niższych rachunków za energię cieplną, jednak nie nastąpi to od razu – na całkowity zwrot kosztów poczekamy nawet ok. 30 lat. Czynnikiem wpływającym na dość niskie zainteresowanie budownictwem pasywnym w Polsce jest również fakt, że o wiele bardziej jesteśmy przyzwyczajeni do standardowego stylu budowlanego.

W związku z tym na rynku wciąż panuje niedobór fachowców i ekip budowlanych doświadczonych w budowaniu domów pasywnych. Mimo to, planując budowę własnego domu, warto jednak rozważyć taki wariant, jakim jest dom pasywny, szczególnie jeżeli budujemy go z zamysłem, że ma służyć kilku pokoleniom. Wydatki poniesione w związku z budową prędzej czy później się zwrócą, a inwestycja w ekologię (czyli, inaczej mówiąc, w kondycję planety, na której budujemy nasz dom) jest zawsze godna uwagi.

UWAGA! Podane kwoty są cenami przybliżonymi, pochodzą z ogólnodostępnych w Internecie zestawień kosztów, dlatego mogą odbiegać od aktualnych cen oraz nie stanowią oferty handlowej.