Kto może kupić ziemię rolną?
W ubiegłym roku weszły w życie nowe przepisy dotyczące obrotu ziemią rolną. Od tej pory nieruchomości rolne mogą kupować wyłącznie rolnicy. Od tej zasady istnieje jednak kilka wyjątków. W jakiej sytuacji możliwy jest zakup ziemi rolnej?
Najpierw warto odpowiedzieć sobie na pytanie: kiedy działkę określa się jako rolną? Jakie warunki muszą zostać spełnione? O ziemi rolnej mówimy wówczas, gdy jest ona lub może być wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie (zarówno jeśli chodzi o uprawę roślin, jak i hodowlę zwierząt). Taka nieruchomość jednocześnie musi zostać przeznaczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele związane bezpośrednio z produkcją rolną lub znajdować się na terenie, dla którego nie uchwalono planu miejscowego. Jeśli takie właśnie warunki zachodzą dla działki, którą zamierzaliśmy kupić, nasze plany inwestycyjne mogą legnąć w gruzach. Opisane powyżej grunty mogą kupować rolnicy indywidualni, ale nawet ich dotyczą pewne ograniczenia (nie mogą dokupić ziemi, jeśli wskutek transakcji powierzchnia ich gospodarstwa przekroczyłaby 300 ha). Poza tym nabywca, który kupuje ziemię rolną, jest zobowiązany do prowadzenia gospodarstwa rolnego, a prawo pierwokupu przysługuje dzierżawcy i Agencji Nieruchomości Rolnych (z pewnymi wyjątkami - nie dotyczy m.in. sytuacji, gdy nieruchomość kupuje osoba bliska zbywcy, Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego).
Ziemia rolna dla każdego
Od powyższych reguł istnieją wyjątki. Ograniczenia nie dotyczą ziemi, nawet jeśli jest uprawiana przez rolników, o ile w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego została już przeznaczona na inne cele niż rolne. Przepisy nie obejmują również działek rolnych o powierzchni do 0,3 ha. Ziemi rolnej nie można jednak dzielić na tak małe parcele. Jest to dopuszczalne jedynie wówczas, gdy ma na celu powiększenie sąsiedniej nieruchomości rolnej lub regulację granic pomiędzy sąsiadującymi ze sobą nieruchomościami rolnymi. Powyższe przepisy nie dotyczą również działek o powierzchni do 0,5 ha, na których w dniu 30 kwietnia 2016 r. znajdował się budynek mieszkalny oraz obiekty, które nie były już wykorzystywane do produkcji rolnej. Ograniczenia nie obowiązują również terenów, które w decyzji o warunkach zabudowy zostały przeznaczone na inne cele niż rolne. Decyzja taka musiała jednak uprawomocnić się przed 30 kwietnia 2016 r. W przeciwnym razie grunty zostaną uznane za rolne.
Ograniczenia w obrocie nie dotyczą ziemi, która w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego została przeznaczona na inne cele niż rolne. Nawet jeśli obecnie jest uprawiana przez rolników.
Ziemia rolna dla rodziny
Łatwiej jest kupić nieruchomość rolną, jeśli jest się osobą spokrewnioną z rolnikiem. Osoba bliska dla sprzedającego – czyli dziecko, wnuk, rodzic, dziadek, rodzeństwo, małżonek – może nabyć każdą nieruchomość rolną, nawet jeśli do tej pory nie miała nic wspólnego z rolnictwem. Podobnie rzecz się ma, jeśli chodzi o darowiznę. Ziemia rolna może zostać przekazana tym aktem osobie bliskiej albo rolnikowi indywidualnemu. Natomiast w spadku rolnik może przekazać swoją nieruchomość każdemu, bez ograniczeń związanych ze stopniem pokrewieństwa. Trzeba jednak wiedzieć, że w niektórych przypadkach Agencja Nieruchomości Rolnych ma prawo wykupić ziemię od obdarowanego lub spadkobiercy. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy jest nim osoba bliska dla wcześniejszego właściciela.
Za zgodą ANR
Istnieją dwa wyjątki, które umożliwiają zakup ziemi rolnej przez osoby, które nie są rolnikami i nie są spokrewnione z dotychczasowym właścicielem. W każdym z nich jest wymagana zgoda Agencji Nieruchomości Rolnych. W pierwszym przypadku o zgodę ANR może zwrócić się nabywca, który dopiero zamierza zostać rolnikiem i stworzyć gospodarstwo rodzinne. We wniosku musi m.in. przedstawić swoje kwalifikacje rolnicze, zobowiązać się do zamieszkiwania na wybranym terenie przez pięć lat i zobowiązać się do należytego prowadzenia gospodarstwa rolnego.
W drugiej sytuacji to zbywca zwraca się do ANR o zgodę na sprzedaż nieruchomości. Uzyska ją, jeśli wykaże, że mimo starań nie udało mu się znaleźć kupca zgodnego ze wskazaniami zawartymi w ustawie. Dowodem w sprawie może być na przykład ogłoszenie zamieszczone w prasie ogólnopolskiej, na które nie wpłynęła żadna odpowiedź. We wniosku trzeba także wykazać, że nowy właściciel gwarantuje prawidłowe prowadzenie działalności rolniczej (czyli posiada stosowne wykształcenie lub doświadczenie).
Obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego nie ciąży na nabywcy, który jest osobą bliską dla sprzedawcy. Nie musi uprawiać ziemi przez 10 lat. W dowolnym momencie może ją sprzedać lub wydzierżawić.
Zgoda sądu na wcześniejsze zbycie nieruchomości - kiedy?
Czy zawsze konieczna jest zgoda sądu na podstawie art. 2b ust. 3 (ustawa z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego) w momencie, gdy chodzi o zbycie nieruchomości rolnej pomiędzy osobami bliskimi? Jak się okazuje, są od tej reguły odstępstwa. Dokładne informacje znajdziemy w Uchwale Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2017 roku. Niżej podajemy fragment jej treści.
Zbycie nieruchomości rolnej przez nabywcę przed upływem okresu przewidzianego w art. 2b ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2052) osobie bliskiej w rozumieniu art. 2 pkt 6 wymienionej ustawy nie wymaga zgody sądu wydanej na podstawie art. 2b ust. 3 tej ustawy.
Obowiązki rolnika
Na osobie, która kupiła ziemię rolną, ciążą pewne obowiązki. Przez co najmniej 10 lat musi prowadzić gospodarstwo rolne. Przez okres 10 lat nie może również sprzedać nieruchomości ani oddać jej w posiadanie innym podmiotom. Jest to możliwe jedynie w sytuacji, gdy uzyska sądowe zwolnienie z wymienionych obowiązków i zgodę na sprzedaż ziemi (może tak się zdarzyć w wyjątkowej sytuacji – na przykład spowodowanej ciężką chorobą). Od tych zasad też istnieje wyjątek. Obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego nie ciąży na nabywcy, który jest osobą bliską dla sprzedawcy. Osoba bliska nie musi uprawiać ziemi przez 10 lat; w dowolnym momencie może ją sprzedać lub wydzierżawić.
Komentarze