Szerszeń w domu – jak rozpoznać? Jak się bronić?

Naturalnym siedliskiem szerszenia są lasy liściaste, gdzie w dziuplach starych drzew, przeważnie dębów, zakłada gniazda. Zdarza się jednak, że trafia do naszych domów. Co wtedy robić?

Czy należy bać się szerszeni? 

Zła sława szerszenia i panika na sam jego widok są nie tylko przesadzone, ale i pozbawione racjonalnych podstaw. Jad szerszeni jest porównywalny z jadem os i pszczół, ale zawiera mniejszą dawkę substancji toksycznych. O ile pszczoły wykorzystują jad do odpędzania od gniazd dużych ssaków, jak borsuk, czy niedźwiedź, to dla szerszeni jest to środek do polowania na owady – w więc nie musi być wcale silny.

Bardziej bolesne użądlenie przez szerszenia wynika z większego żądła i zawartości substancji powodującej pieczenie. Oczywiście, dla osób szczególnie uczulonych niebezpieczne jest ukąszenie nawet jednej pszczoły albo jednego szerszenia, jednak generalnie biorąc śmiertelne użądlenie trzech szerszeni trzeba włożyć między bajki.

Śmiertelna dawka jadu dla człowieka wynosi od 10 do 90 g na kilogram wagi ciała. Biorąc pod uwagę, że dawka jadu jednego szerszenia wynosi mniej niż 0,2 g, a w akcji obronnej bierze udział około 10% liczącego kilkaset owadów roju, realne zagrożenie z ich strony nie istnieje.

Jak odróżnić szerszenie od ich krewniaków?

Ponieważ szerszenie częściowo reagują na inne substancje niż pszczoły i osy, i nieco inaczej się zachowują, dobrze jest znać chociaż optyczne różnice i niektóre cechy tych owadów. Tylko wtedy można zastosować odpowiedni domowy środek odstraszający i uniknąć materiałów, które je wabią.

• szerszeń jest mniej więcej dwa razy większy od osy i pszczoły (samce i robotnice mają długość do 25 mm),
• na nogach porusza się szybciej od pszczoły,
• szerszeń jest jak osa czarno-żółty (pszczoła czarno-brązowa),
• osy, w przeciwieństwie do szerszeni, mają skrajnie cienką „talię” między głową i tułowiem,
• szerszenie są mniej agresywne, niż ich krewniaczki,
• gniazdo szerszeni ma na dole albo z tyłu otwór, przez który wypadają odchody – gniazdo os tego nie ma.

Które owady są większym zagrożeniem: osy, pszczoły czy szerszenie?

Należące do tej samej rodziny osowatych, szerszenie są w porównaniu z osami i pszczołami mniej niebezpieczne z dwóch powodów: są mniej agresywne, a ich jad działa mniej intensywnie. Z reguły szerszenie decydują się na użądlenie tylko wtedy, gdy znajdą się w bezpośrednim zagrożeniu. Jest to na przykład sytuacja, kiedy ktoś chce ręką odgonić owada albo znajdzie się nagle bardzo blisko niego. Może to nastąpić podczas szybkiego sięgania po szklankę, koło której niepostrzeżenie zbliżył się szerszeń.

Przykre następstwa może mieć użądlenie szerszenia dla małych dzieci i alergików. Mimo iż dawka jadu nie jest groźna, to obrzęk dróg oddechowych albo wstrząs anafilaktyczny mogą zagrażać życiu osób uczulonych.

Co wabi szerszenie?

Jedzenie

Do ludzi przyciąga szerszenie przede wszystkim pożywienie oraz określone zapachy. Inaczej niż w przypadku os i pszczół, na przykład słodki tort szerszeni wcale nie pociąga. Co innego słodycz dojrzałych owoców, jak przede wszystkim opadłe jabłka, gruszki albo wiśnie. Także obecność winogron wabi szerszenie i każe im lądować na stole.

Zapachy roślin

Szerszenie odżywiają się także sokiem roślin i wciąż poszukują źródeł pożywienia. Te znajdują głównie na drzewach. Nakłuwają korę swoim żądłem, aby dostać się soczystego wnętrza. Preferują drzewa z dużą ilością soku, na przykład:

• bez,
• brzoza,
• jesion,
• wierzba.

Źródła światła w ciemności

Kiedy na zewnątrz jest ciemno, światło wabi szerszenie z daleka. Potrafią wieczorem wlecieć przez otwarte drzwi i okna do mieszkania. Nie znajdując nic do jedzenia, próbują z reguły odnaleźć drogę powrotną, jednak przeważnie się gubią. Bez pożywienia mogą przeżyć dzień lub dwa. Wtedy też mogą być agresywne, ponieważ walczą o przetrwanie. Najlepiej jest wynieść je na otwartą przestrzeń; uniknie się wtedy ataku i zachowa owady przy życiu.

Zapachy odstraszające szerszenie

Do zapachów, których szerszenie nie znoszą, należą:

• zapach gorącej kawy,
• zapach pokrojonej cytryny,
• olejek goździkowy,
• zmiażdżone goździki,
• lakier do włosów,
• pokrojony czosnek,
• kadzidełka.

Aromaty roślinne

Niektóre rośliny wydzielają zapachy, które są dla szerszeni nieznośne. Należą do nich:

• bazylia,
• lawenda,
• mięta,
• pomidory,
• melisa,

Ochrona zamiast zwalczania

Strach przed szerszeniami jest nieuzasadniony. W świecie owadów pełnią one pożyteczną rolę sprawnych drapieżników. Regulują skutecznie ilość między innymi much i komarów. Masowe zwalczanie szerszeni doprowadziło do tego, że w niektórych krajach, m.in. w Niemczech i Austrii ich liczebność drastycznie spadła i są obecnie pod ochroną. Za zabijanie szerszeni i niszczenie gniazd grożą bardzo surowe kary. Skoro w Polsce szerszenie wciąż są jeszcze powszechnie spotykane, dobrze byłoby – ucząc się na cudzych błędach – zacząć chronić je zawczasu.

Jak wytępić karaluchy z domu? Sprawdź tutaj