Budowa na gruntach wysadzinowych – wymagania, koszty. To musisz wiedzieć!

Grunty wysadzinowe – co to jest?

Glina, ił, piasek czy torf – wszystkie te rodzaje podłoża łączy m.in. fakt, że zaliczają się do gruntów wysadzinowych. Na czym zatem polega ich specyfika? Grunty wysadzinowe zawierają większą ilość mikrocząsteczek (o średnicy poniżej 0,02 mm) niż pozostałe rodzaje gruntów – czyli powyżej 10%. To sprawia, że podczas zamarzania wód gruntowych wzrasta również objętość ziemi, zaś sama woda, w wyniku różnicy temperatur, przemieszcza się w gruncie, co dodatkowo przyczynia się do zwiększenia objętości. Wskutek dłuższych mrozów następuje zatem wypchanie ziemi w górę – to zjawisko określane jest mianem wysadzin mrozowych. W przypadku gruntów spoistych takie ryzyko nie występuje, ponieważ pory gruntu są na tyle małe, że uniemożliwiają przemieszczanie się wody, które stanowi kluczową przyczynę wysadzin.

Aby dom wybudowany na gruntach wysadzinowych był bezpieczny i stabilny, fundamenty muszą znajdować się poniżej strefy przemarzania gruntu

Do gruntów wysadzinowych najbardziej niefortunnych pod względem budowlanym można zaliczyć grunty organiczne, które charakteryzują się wyjątkowo słabą nośnością – jeżeli więc uprzemy się, by wybudować na nich dom, trzeba będzie liczyć się z dużymi wydatkami. Nieco mniejsze ryzyko wysadzinowości występuje w przypadku niektórych rodzajów glin oraz iłów piaszczystych.

Zjawisko gruntów wysadzinowych jest ściśle związane ze strefą przemarzania gruntu, czyli głębokością, na jakiej ziemia osiąga temperaturę 0°C. W Polsce ta strefa waha się od 0,8 do 1,4 m, w zależności od regionu: najogólniej rzecz ujmując, na zachodzie jest ona płytsza, zaś im dalej na wschód – tym głębsza. Precyzyjne określenie strefy przemarzania gruntu dla danej działki oraz geotechniczne badanie składu i stopnia zagęszczenia gruntu pozwoli ocenić zagrożenie wysadzinami, a co za tym idzie – odpowiednio dostosować projekt domu, zwłaszcza pod kątem rodzaju i głębokości fundamentów.

Zasady budowy na gruntach wysadzinowych

Znając dokładne parametry gruntu, należy wprowadzić modyfikacje do projektu i wybrać odpowiednią technologię budowy. Aby dom wybudowany na gruntach wysadzinowych był bezpieczny i stabilny, fundamenty muszą znajdować się poniżej strefy przemarzania gruntu – dlatego najpierw musimy ustalić, na jakiej głębokości mieści się owa strefa w danym regionie i na danej działce. Nietrudno się przy tym domyślić, że im głębiej będziemy musieli umieścić fundamenty, tym wyższy będzie koszt budowy.

Najlepszym sposobem na posadowienie budynku na gruntach wysadzinowych jest ława fundamentowa. Jednak, podczas gdy w większości projektów domów jednorodzinnych głębokość wykopów wynosi zazwyczaj maksymalnie 50 cm, tutaj musimy wykonać wykop niekiedy nawet prawie 3 razy głębszy. Może się przy tym pojawić kolejny problem: wysoki poziom wód gruntowych, który wprawdzie nie uniemożliwi nam całkowicie wykonania głębokich wykopów pod fundamenty, ale znacznie skomplikuje sytuację, wydłuży czas pracy i zwiększy koszty. W takim wypadku lepszym rozwiązaniem okaże się płyta fundamentowa.

Płyty oczywiście nie umiejscowimy tak głęboko, jak ławę fundamentową. Dlatego konieczne jest zastosowanie dodatkowych zabezpieczeń w formie termoizolacji, izolacji przeciwwilgociowej i wzmocnień z chudego betonu zwanych ostrogami, sięgających strefy przemarzania gruntu. Ostrogi umieszcza się na krawędziach płyty fundamentowej, pod ścianami nośnymi. Oprócz tego wykonuje się mocniejsze zbrojenia i podkład pod płytę. Dzięki temu budynek jest skutecznie zabezpieczony przed wysadzinami i zagrożeniem, jakie mogłyby spowodować.

Ryzyko związane z budową na gruntach wysadzinowych

Budowa na tak wymagającym podłożu zawsze niesie ze sobą pewne ryzyko. Nawet niewielkie błędy wykonawcze mogą skutkować tym, że nie będzie nadawał się do zamieszkania, ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa domowników. Jak już wspomnieliśmy, kluczowe znaczenie mają fundamenty, które mogą zostać osłabione i uszkodzone przez wysadziny, jeśli nie będą odpowiednio dostosowane do specyfiki gruntu. Budynek może wówczas naprzemiennie podnosić się i osiadać, w zależności od aktualnego stanu wód gruntowych. W konsekwencji często pojawiają się pęknięcia na ścianach nośnych, a niekiedy budynku nie da się (lub po prostu się nie opłaca) już uratować.

Glina, ił, piasek czy torf – wszystkie te rodzaje podłoża łączy m.in. fakt, że zaliczają się do gruntów wysadzinowych.

Drugim istotnym problemem związanym z budową na gruntach wysadzinowych są koszty, które zazwyczaj okazują się znacznie wyższe niż w przypadku budowy na bardziej stabilnym podłożu, niewymagającym żadnych dodatkowych zabiegów. Wiąże się to zarówno z bardziej zaawansowaną budową fundamentów, jak też z koniecznością adaptacji projektu, zakupem odpowiednich materiałów budowlanych i wykonaniem precyzyjnych badań geotechnicznych. Dlatego, chociaż działka budowlana położona na takich gruntach może mieć cenę wyjątkowo atrakcyjną dla kupującego, to jednak warto zastanowić się, czy nie lepiej będzie zainwestować w droższą działkę, ale za to na bezpieczniejszym i mniej wymagającym gruncie.